'Een bizarre, zotte situatie', stelt Kommer Damen, directievoorzitter van de Damen Shipyards Group. Sinds 2014 boycotten grote rederijen de Rotterdamse haven voor onderhoud van cruiseschepen. En dat allemaal dankzij de boete die Royal Caribbean van de arbeidsinspectie kreeg voor de inzet van eigen, buitenlands personeel. 'Simpelweg onverstandige politiek.'
Twee weken lang was het dé attractie van Rotterdam. Op de kades verdringen inwoners en dagjesmensen zich om de manoeuvres van het dan grootste cruiseschip ter wereld te bekijken. Zelfs voor deze havenstad – toch wel wat gewend – is de Oasis of the Seas van buitenaardse proporties. Het is maar liefst 362 meter lang, achttien dekken hoog en heeft 5.400 passagiers en 2.100 bemanningsleden aan boord. En het mooiste is: het cruiseschip legt niet alleen aan om nieuwe passagiers op te pikken. Het echte doel is het grootste droogdok van Europa, dat van Damen Verolme (dat toen overigens nog Keppel Verolme was). Daar zal het schip binnen twee weken een complete onderhoudsbeurt krijgen en voorzien worden van een nieuwe scheepsmotor.
Complete stad meert aan op droogdok Damen
Duizenden mensen, onder wie tientallen toeleveranciers, werken zich op de scheepswerf van Keppel Verolme (nu Damen Verolme) uit de naad om in zo kort mogelijke periode de Oasis of the Seas weer op en top te krijgen. Een buitengewoon complex project, schetst Kommer Damen, directievoorzitter van Damen Shipyards Group. 'Op zo'n schip verblijven normaal vier tot vijfduizend passagiers en dan nog twee tot drieduizend man personeel. Je kunt het zien als een complete stad die voorzien moet worden van water, brandstof en schone lucht.'
Wie is Kommer Damen?Kommer Damen wordt in 1944 geboren in Hardinxveld-Giessendam in een streng calvinistisch gezin. Samen met zijn ouders woont hij op de scheepswerf van zijn vader en oom. Kommer Damen studeert scheepsbouw aan de hts in Dordrecht en treedt in 1967 in dienst bij het familiebedrijf. Al snel ontstaat er onenigheid over de koers. Kommer Damen wil schepen 'van de plank' kunnen leveren, maar krijgt zijn neef daar niet in mee. Het bedrijf wordt gesplitst en in 1969 wordt Kommer Damen algemeen directeur van Scheepswerf Damen. Anno 2018 beschikt Damen Shipyards Group over 34 scheepswerven, waarvan vijftien in Nederland. Kommer Damen heeft de dagelijkse leiding overgedragen aan ceo René Berkvens, maar is als voorzitter van de directie nog altijd nauw betrokken bij het bedrijf.
Boete van een miljoen na inval door Inspectie SZW
Een geweldige klus dus voor de scheepsreparateurs van Verolme en tal van mkb-ondernemers uit de regio. Helaas bleek het geluk van korte duur. De inspectie SZW (voorheen arbeidsinspectie; red.) doet met tientallen inspecteurs een inval en stuit daarbij op 124 bemanningsleden die volgens hen niet tot de vaste bemanning behoren en daarom een tewerkstellingsvergunning hadden moeten hebben. Het resultaat: een boete van bijna 1 miljoen euro voor de Amerikaanse cruisemaatschappij Royal Caribbean International. En dat terwijl het hele project in alle openheid was voorbereid samen met de autoriteiten, zo claimt Verolme.
Rotterdamse scheepswerf uit de gratie
Royal Caribbean tekent bezwaar aan en betaalt niet. In de wereld van de grote rederijen is al snel consensus: in Rotterdam moet je niet wezen. En dus moet Kommer Damen, directievoorzitter van Damen, dat vorig jaar eigenaar werd van Keppel Verolme, deze maand tandenknarsend toezien hoe het gigantische cruiseschip Brilliance of the Seas, op het laatste moment toch van Amsterdam naar Hamburg wordt gevaren om daar opgeknapt te worden op een Duitse werf.
Zo spectaculair, je moet het even zien: hoe Oasis of the seas het droogdok in gaat
Rechtszaak tegen arbeidsinspectie loopt nog
'Daarna vaart het leeg weer terug naar Amsterdam, alleen maar omdat Royal Caribbean het uiteindelijk toch niet aandurfde om het op onze werf te laten onderhouden.' Volgens Damen nog niet eens omwille van de hoogte van de boete – 'dat is maar een fractie van de kosten van zo'n project en de rechtszaak loopt nog' – maar vooral omdat een Amerikaans bedrijf als Royal Caribbean geen risico wil lopen de wet te overtreden.
Schade voor maritieme sector enorm
Omdat de markt rond onderhoud van grote cruiseschepen enorm groeit, is dat een flinke aderlating voor de Nederlandse maritieme sector. 'Het kost het Rotterdamse havengebied jaarlijks zeker 100 miljoen aan omzet of omgerekend zo'n tweeduizend banen, schat Damen. ‘Bovendien is het een ramp voor het imago van de regio’. Volgens de brancheverenigingen Netherlands Maritime Technology en Nederland Maritiem Land, Havenbedrijf Rotterdam en de gemeente Rotterdam, die hier in februari nog een brief over stuurden aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, loopt de totale schade in de periode van 2015 tot 2019 zelfs op tot ongeveer 1 miljard euro.
'In landen als Duitsland of Frankrijk heeft de inspectie géén probleem met het invliegen van extra bemanning'
Inspectie SZW wijkt af van gangbare praktijk
Waarom de Inspectie SZW zo hardhandig handhaaft, is hen een raadsel. Volgens hen is het volstrekt gangbaar dat buitenlandse reders ook eigen, mondiaal opererend personeel (de zogenoemde riding crew) inzetten bij onderhoud. Alleen de Nederlandse Inspectie interpreteert de internationale regelgeving voor arbeid aan boord van schepen zodanig dat dit niet door de beugel zou kunnen. Met als gevolg dat van een gelijk speelveld geen sprake is. 'In landen als Duitsland of Frankrijk heeft de inspectie géén probleem met het invliegen van extra bemanning voor gespecialiseerde klussen.'
'Het is een bizarre, zotte situatie dat we niet in staat zijn om dit op een verstandige manier aan te pakken', stelt Damen. 'Vroeger was zo'n zaak zo geregeld via Economische Zaken. Dan kon je naar de directeur-generaal gaan of de directeur die gespecialiseerd was in scheepsbouw. Die hadden verstand van zaken en ook een zeker gezag. Wat dat betreft zijn we echt minder slagvaardig tegenwoordig.'