Digitale euro: essentieel voor de monetaire soevereiniteit van Europa

Paul Tang, lid van het Europees Parlement voor PvdA/S&D

Facebooks’ aankondiging om een wereldwijde stablecoin te ontwikkelen, veroorzaakte een schokgolf binnen de wereld van centrale bankiers. De Libra, nu Diem genoemd, diende haast wereldwijd als startschot om te beginnen met het verkennen van de mogelijkheid van een publieke vorm van digitaal geld, met de Europese Centrale Bank (ECB) als een van de koplopers. Een eurozone zonder euro maar met libra of een andere stablecoin was een schrikbeeld en de monetaire soevereiniteit was in het geding. Het is vanuit dit perspectief opvallend dat de ECB de digitale euro vaak presenteert als digitaal alternatief voor contant geld en niet als alternatief voor een stablecoin. 

De digitale euro, die naast fysieke biljetten en munten zal bestaan, vertegenwoordigt een digitale versie van publiek geld - online en offline, uitgegeven door de centrale bank. In tegenstelling tot het huidige digitale geld, dat een schuldbewijs is bij een commerciële bank. Terwijl de ECB in de voorbereidende fase de techniek achter de digitale euro ontwikkelt en test, werken de Europese medewetgevers aan het juridisch kader waarbinnen de digitale euro moet functioneren.

De digitale euro is essentieel voor de monetaire soevereiniteit van Europa en daarmee voor de stabiliteit van het financiële systeem. Het biedt bovendien kansen: momenteel domineren buitenlandse, vooral Amerikaanse betaalbedrijven het Europese betaalverkeer. Dit gaat gepaard met aanzienlijke kostenverschillen voor bedrijven. De digitale euro kan deze trend keren door de autonomie van de EU te versterken en de kosten van het betalingsverkeer te verlagen.

Dat de ECB de digitale euro als aanvullend alternatief voor fysiek geld naar voren schuift, laat zien dat voor het succes van de digitale euro gevreesd wordt. De nieuwe munt zou kunnen concurreren met spaarrekeningen van banken. Het publiek geld heeft een kenmerk dat het privaat geld niet heeft: veiligheid. Breng oktober 2008 in herinnering en het is duidelijk dat de digitale euro een toevluchtsoord kan zijn.

Concurrentie is als een essentiële voorwaarde van een goede werkende interne markt. Het is daarom bevreemdend de concurrentie voor banken als een probleem te zien. Door de digitale euro te beknotten – hoeveel euros mag iemand maximaal aanhouden? – kan de introductie op een fiasco uitlopen. Beperkingen op de digitale euro moeten daarom hooguit tijdelijk te zijn.
De PvdA pleit voor een digitale euro die zowel voor betalen als voor sparen kan dienen. Het laatste is van groot belang. De digitale euro om te sparen, zorgt voor meer concurrentie tussen banken en bijvoorbeeld voor betere doorrekening van rentetarieven aan klanten. De nieuwe euro versterkt de tendens van concurrentie door digitalisering. Consumenten kunnen tegenwoordig met een muisklik van bank wisselen. Deposito’s zijn vluchtiger geworden en dus een groter risico. De toenemende concurrentie dwingt banken om naar stabielere financieringsbronnen te zoeken.

Naast deze overwegingen spelen ook aspecten als privacy, acceptatie, compensatie en distributie een rol. Vóór de Europese verkiezingen zal er geen overeenkomst tussen de twee wetgevers worden bereikt. Daarvoor is het tekort dag. Maar het EP-onderhandelingsteam wil graag nog voor de verkiezingen met een duidelijke positie komen. Wordt vervolgd!