Duitse looncontroles schuren tegen interne markt

De Duitse grens over? Prima, maar of je wel even wilt aantonen dat je aan de Duitse wet voldoet. Sinds 1 januari moet iedere buitenlandse ondernemer bewijzen dat hij zijn werknemers volgens het Duitse minimumloon betaalt. ‘Dat is toch absurd.’

Ik ben er wel een beetje klaar mee’, verzucht John Huyzers, verantwoordelijk voor inkoop en logistiek bij Lejan Industriële Verpakkingen en Eiso Bergsma in Abcoude. Huyzers kon al een aardige dossierkast vullen met alle voorschriften waaraan hij moet voldoen. Maar hij kan er nu wel een nieuwe kast bij kopen. Want er is weer een imposante berg papierwerk bijgekomen. Sinds de Duitsers op 1 januari een minimumloon hebben ingevoerd, willen ze ook van iedere buitenlander die toevallig op hun grondgebied aan het werk is weten of die wel voldoende krijgt betaald. En dat doen ze op Duits gründliche wijze. ‘Wat dat voor ons bedrijf betekent?’, vraagt Huyzers zich hardop af. ‘Dat we onze medewerkers die op Duits grondgebied werken moeten aanmelden bij de douane, de instantie die is belast met de controle. We hebben mensen in dienst die onder meer beursstands opbouwen. Incidenteel werk. Voor dat soort klussen moet je de mensen per keer aanmelden, inclusief de data waarop ze in Duitsland aan het werk zijn.’ Nog een geluk dat dit niet hoeft voor de vrachtautochauffeurs die heen en weer pendelen tussen zijn hoofdvestiging in Nederland en de productielocatie in Polen, zegt Huyzers. Want voor medewerkers die regelmatig in Duitsland aan het werk zijn, kan volstaan worden met één aanmelding per half jaar. Maar dan moet natuurlijk niet vergeten worden die aanmelding op tijd te verlengen. Want anders heb je als ondernemer echt een probleem. Dat is trouwens ook het geval als de papieren van de medewerkers niet in orde zijn. Als de douane daar om vraagt moeten arbeidscontracten, loonstroken en dergelijke overlegd kunnen worden. En natuurlijk niet in het Nederlands, maar in het Duits. En wel graag in een vertaling verzorgd door een officieel vertaalbureau, bitte.

Geen boodschap aan
Huyzers snapt het niet. ‘Bruto, netto, dat zijn allemaal internationale begrippen. Dat kan iedereen toch gewoon afleiden uit de Nederlandse loonstaten? Maar ik ben bang dat een Duitse douanebeambte daar geen boodschap aan heeft. Die wil gewoon in een oogopslag zien of alles klopt.’ Hij had er nog vrede mee gehad als de hele boel in het Engels vertaald had moeten zijn. Want wat als Frankrijk morgen eist dat de documenten ook in het Frans moeten worden overlegd. Dat zou toch absurd zijn? Absurd vindt hij ook de straf die staat op overtreding van de voorschriften. ‘Ontbreekt er iets aan de papierwinkel, of heb je een aanmelding niet op orde, dan heb je als het tegenzit zo een boete van 30.000 euro aan je broek. En als je je medewerkers minder dan het Duitse minimumloon betaalt, kan het je zelfs op een boete van maximaal 500.000 euro komen te staan.’ Het mag duidelijk zijn: er is Huyzers alles aan gelegen om het risico van overtredingen zo klein mogelijk te houden. Hij heeft er zelfs een signaleringssysteem met back up voor opgezet. Want je zal door zo iets simpels als een vrije dag van een kantoormedewerker maar iets over het hoofd zien.

Voor het blok
Hij heeft nog niet helemaal in beeld hoe veel tijd hij kwijt is om te voldoen aan de nieuwe Duitse eisen. Maar dát het hem extra tijd kost, is nu al duidelijk. ‘Ik houd rekening met minimaal vijftig uur extra op jaarbasis. Daarmee is al gauw 4.000 euro gemoeid. En dat is dan nog een voorzichtige inschatting.’ Transporteurs, aannemers, bedrijven met eigen chauffeurs, allemaal staan ze voor het blok. Of je voldoet aan de regels, of je moet Duitsland zien te vermijden. Alsof dat kan, zegt Huyzer. ‘Omrijden is voor ons echt geen alternatief. Zie je het al gebeuren? Dan moet de chauffeur die nu via Duitsland naar Polen rijdt, zijn weg zien te vinden via Frankrijk, Oostenrijk en Tsjechië. Dan zijn we het voordeel dat we met onze Poolse productievestiging hebben weten te behalen net zo hard weer kwijt.’

Buitenlanders de klos
‘Hadden we in Europa niet afgesproken dat er een vrij verkeer van personen is’, vraagt Peter Ruyter, manager van EVO Bedrijfsjuristen, zich hardop af. ‘En hadden we ook niet met elkaar bepaald dat we één Europese vrije markt willen? Dan past het toch niet dat de ene lidstaat discriminerende maatregelen of extra verplichtingen oplegt aan inwoners – en dus ook ondernemers – uit een andere lidstaat?’ Hij vraagt zich af of de manier waarop de Duitsers de naleving van hun minimumloon handhaven niet in strijd is met dit beginsel. ‘Als Nederlandse ondernemer moet je voldoen aan allerlei verplichtingen, terwijl je Duitse collega voldoende heeft aan zijn eigen administratie.’ Ruyter heeft er alle begrip voor dat de Duitsers willen dat de wet wordt nageleefd. Door iedereen. Om onderbetaling te voorkomen en zwartwerken tegen te gaan. En hij kan zich ook voorstellen dat ze willen voorkomen dat de wet via allerlei slimme constructies alsnog wordt ontdoken. Maar nu zijn alleen buitenlandse ondernemers de klos.

Europese aanpak
Het ontbreekt aan een serieuze Europese aanpak, oordeelt hij. ‘De forse uitbreiding van de Europese Unie met voormalige Oostbloklanden ligt alweer even achter ons. Maar verschillen in beloning tussen de diverse landen zijn er nog steeds. En juist in tijden van crisis zet dat de arbeidsmarkt onder druk.’ Volgens hem heeft de EU dat laten lopen. ‘Er is een Europese handhavingsrichtlijn. Daarin staat dat het loon moet worden betaald in het land waar men werkt. Maar die richtlijn is blijkbaar nog te vrijblijvend. Dus regelen veel lidstaten hun zaken alsnog in nationale wetgeving. Zoals nu dus de Duitsers met het minimumloon.’ Transportbrancheorganisaties TLN en KNV stuurden minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid begin december een brief waarin ze hun ongenoegen uitten over de Duitse aanpak. Daarna bleef het angstvallig stil. Ondertussen hebben de medewerkers van het team internationaal van TLN er een dagtaak aan om vragen van verontruste transportondernemers te beantwoorden. En dat terwijl voor een grote groep ondernemers al die sores niet nodig was geweest, stelt Elmer de Bruin, coördinator van het team. ‘We hebben het ministerie van Infrastructuur en Milieu een voorstel gedaan om een grote groep Nederlandse transportondernemers van de administratieve rompslomp af te helpen. Praktisch en simpel uitvoerbaar. Nederlandse ondernemers die medewerkers uit eigen land in dienst hebben, betalen minimaal het Nederlandse minimumloon. En dat ligt boven het Duitse minimum van 8,50 euro. Ook het ‘instaploon’ voor een 18-jarige medewerker in de sector-cao ligt al hoger. Dan zou het toch mooi zijn als zij kunnen volstaan met een verklaring van een of andere instantie waarin dat is vastgelegd?’ Helaas kreeg TLN er de handen bij het ministerie nog niet voor op elkaar.

Klacht ingediend
De hele gang van zaken rond de Duitse wet op het minimumloon verdient geen schoonheidsprijs, oordeelt Peter Ruyter (EVO Bedrijfsjuristen). ‘In de aanloop naar de invoering is lang onduidelijk gebleven wat ondernemers te wachten stond. Zo stonden de aanmeldformulieren pas op 19 december online. De Duitsers voelden wel aan dat er iets loos is, want vlak voordat de wet inging, kondigden ze aan dat pas vanaf februari streng zou worden opgetreden tegen overtreders. Maar ook dik een maand na invoering zijn er nog veel onduidelijkheden.’

Nu is het wachten op de reactie op de klacht over de Duitse wet op het minimumloon die TLN begin december indiende bij de Europese Commissie. Wat die klacht uiteindelijk zal opleveren, is nog onduidelijk. Maar de Europese Commissie heeft Duitsland al wel gesommeerd snel antwoord te geven op in elk geval één belangrijke vraag: of de wetgeving van het land niet botst met EU-recht. Onder druk van met name Poolse en Tsjechische transportbrancheorganisaties heeft de Duitse overheid alvast op één punt een stapje terug gedaan. Het transitovervoer – doorvoer van goederen over Duits grondgebied – wordt voorlopig uitgezonderd van de regels voor het minimumloon. Wordt vervolgd.