Over vaccineren praten op het werk? 'Luister open naar elkaar'

Bijna een jaar lang wordt er nu gevaccineerd in Nederland. Maar niet iedereen wil er nog aan. Uit principe, vanwege twijfels, of vanwege praktische redenen. Hoe gaan werkgevers daar eigenlijk mee om, zeker als medewerkers elke dag op de werkvloer lopen? En hoe voer je het gesprek als je zelf graag wilt dat je medewerkers zijn gevaccineerd?

Bij Royal FloraHolland schieten de karretjes met bloemen door de hallen. De bestuurders passeren elkaar in een georganiseerde wirwar. Op genoeg afstand. Mondkapjes zijn niet verplicht, maar mogen natuurlijk wel. Is er in al deze kleurrijke en zoemende bedrijvigheid wel tijd en gelegenheid voor een gesprek over vaccineren? 'In de kantine wordt er natuurlijk over gesproken', vertelt Anja de Bree, chief human resources officer (CHRO) van Royal FloraHolland. 'Je hoort hier alle meningen, alle visies. We zijn met al onze nationaliteiten en opleidingsniveaus echt een weerspiegeling van de maatschappij.' Dus zijn er pittige discussies over mondkapjes, wel of niet vaccineren en wordt wel eens iemand boos over afstand houden. Voor De Bree hoort dat erbij. 'Maar officiële gesprekken over vaccineren, dat doen we niet', legt De Bree uit. 'Ten eerste mag je niet eens vragen wie wel of niet gevaccineerd is en ten tweede liggen de meningen wel grotendeels vast. Alle argumenten zijn wel gedeeld. Iedereen leeft in z’n eigen gelijk en ik voel dat mensen trots zijn op hun keuze. Dat verander je niet met een wonderzin in een gesprek met de teamleider.'

Maak vaccineren gemakkelijk

Toch, zegt De Bree, heeft de coöperatie er voor gekozen om nadrukkelijk aan te geven voorstander van vaccineren te zijn. Bedrijven hebben een taak om die vaccinatiegraad van 85 procent omhoog te krijgen, meent Royal FloraHolland. De Bree: 'We denken dat je het niet over voor of tegen vaccinatie moet hebben, maar over gemak. Er is namelijk een groep waar je nog winst kan behalen door het vaccineren eenvoudig voor ze te maken.' De Bree: 'Mensen willen 'oversteken' als je het ze makkelijk maakt. Dus niet beginnen over controleren of verplichten, want dan gaan mensen een uitweg zoeken. Dat kan gaan van gekochte qr-codes tot het opzeggen van de baan.' En daar heeft niemand iets aan, wil De Bree maar zeggen. 'We hebben daarom de GGD gevraagd of ze bij ons willen komen vaccineren tijdens de pauzes. Iedereen mocht daar op locatie naar toe, in betaalde tijd, zonder dat je het hoefde te melden bij ons. We hebben laten weten dat wíj voorstander zijn, maar dat iedereen zelf moest bepalen of ze wilden of niet.'

200 mensen naar de prikbus van de GGD

De GGD kwam twee keer in Naaldwijk en Aalsmeer en zette daar in een kantoor bij de kantine een priklocatie op. Op de locatie in Rijnsburg kwam een prikbus bij de veiling langs, een mobiele vaccinatielocatie dus. Het bleek een groot succes. 'Er zijn tweehonderd mensen gevaccineerd. Nou weet ik niet of dat allemaal medewerkers waren, wij hebben er drieduizend, maar dat hoef ik ook niet te weten. Het kunnen chauffeurs zijn geweest, of personeel van een klant.' De Bree kreeg veel vragen uit het bedrijf over waarom deze groep zich nou toch liet vaccineren. 'Ook dat hoef ik niet te weten. Ze doen het en daar gaat het om.' Vanwege het succes, ziet De Bree graag dat de GGD nog een keer komt. 'Ik heb veel waardering hoe zij het allemaal opzetten. En je ziet dat het werkt.'

'Begin niet over controleren of verplichten, dan gaan mensen een uitweg zoeken'

De gesprekken over vaccineren blijven ondertussen beperkt tot het informele circuit. De Bree: 'Ik had zelf laatst nog een gesprek met iemand die zei z'n eigen keuze te willen maken. Ik zei 'maar daarmee kies je ook voor mij'. Ik wil graag het 'wij' benadrukken. En dat is wat vaccineren is: het collectief belang en het benadrukken van 'wij'. Het kan nog wel eens helpen om daarover in gesprek te gaan.'

Discussies aan de koffietafel

En dat gesprek, dat wordt in sommige bedrijven gewoon aan de koffietafel gevoerd. Gewoon alleen al omdat 'de vaccinatiediscussie' enorm leeft. Dat merkt ook Karin Ossendrijver, die een aannemersbedrijf heeft. Aanvankelijk ging de discussie aan haar koffietafel vooral over waarom de timmerlieden en bouwvakkers vaccineren maar onzin vonden. Ze werkten toch buiten, en waren jong en gezond? 'Maar veel van hen hebben een partner die in de zorg werkt', zegt Ossendrijver. 'Die vaak wél gevaccineerd zijn. En die zelf zien dat vaccineren de uitweg uit deze crisis is. Soms is de reden minder principieel, hoor. Omdat een kind naar zwemles moet, of omdat je anders niet meer naar de sportclub kan. Maar dat maakt niet uit, vind ik, vaccineren is vaccineren.' Juist door een open gesprek te hebben, kom je achter elkaars beweegredenen.

'Ik heb af en toe stagiairs, vaak jonge jongens, en die zijn niet gevaccineerd. Zoiets komt eigenlijk vanzelf ter sprake. Je praat met elkaar over corona, en dan vertelt iemand dat', zegt Ossendrijver. 'En ja, dan zeg ik ook wel wat ik vind. Ik vertel over mijn moeder, die op de wachtlijst staat voor een hartoperatie, en hoe de zorg aan het vastlopen is.' Sommige jonge mensen die zij spreekt, vinden een vaccinatie niet nodig, omdat zij zelf toch weinig risico lopen op erg ziek worden. 'Ik wil op niemand inbeuken, en iedereen moet zijn eigen keuzes maken. Maar als je hoort dat er mensen met veel stress leven, omdat hun operatie steeds wordt uitgesteld. Dan hoop je toch dat de twijfelaars besluiten om zich wel te vaccineren.'

'Als vaccineren ter sprake komt, ja dan zeg ik ook wel wat ik vind'

Van haar timmerlieden kan ze het zich voorstellen dat die liever werken met een gevaccineerde collega: een groot dakraam of kozijn optillen, daar kun je geen anderhalve meter afstand bij houden. 'Maar ik heb ze daar nog niet over horen klagen. We hebben één timmerman van wie ik weet dat hij niet gevaccineerd is, maar hij heeft al corona gehad.'

Wel/niet vaccineren: het raakt iedereen

Op het moment moet ze een timmerman missen: zijn vrouw heeft corona en dus moet het gezin in quarantaine. 'Dat is natuurlijk heel vervelend. Alle klussen schuiven weer op. Hij is zelf niet ziek, maar mag toch niet werken. Dat is voor mij ook een reden om te hopen dat meer mensen zich laten vaccineren. Dan zijn we toch sneller van dit soort regels af. Een timmerman kan immers niet thuiswerken.' Corona domineert in elk geval nog steeds het gesprek aan de koffietafel, ook buiten de vaccinatiediscussie. 'Het raakt iedereen. Omdat ze kinderen hebben die in quarantaine moeten, omdat de voetbalwedstrijd niet door gaat omdat er mensen corona hebben. Overal vallen weer gaten.'