Samira Rafaela (D66): ‘Handel moet óók gaan over mensenrechten’

Europarlementariër Samira Rafaela (D66) heeft Nederland, de Caraïben en Afrika in zich. Ze is sterk voor wereldhandel, maar dan wel met aandacht voor mensenrechten, arbeidsomstandigheden en het klimaat. ‘Bedrijven hebben een zorgplicht.’

‘De coronacrisis maakt nog eens duidelijk hoe afhankelijk van handel Nederland is, dat voel je in één klap. Handel is ons hart, als dat niet draait…Mensen raken hun baan kwijt, zijn onzeker over hun kansen op de arbeidsmarkt, voelen zich gedwongen om zich om te laten scholen.’ D66-europarlementariër Samira Rafaela kijkt verder dan Nederland. ‘Westerse bedrijven hebben ten onrechte naar aanleiding van corona orders in de ontwikkelingslanden stopgezet. Dat waren niet de minste bedrijven, die hadden nog reserves.’

Wie is Samira Rafaela?Na een studie bestuurskunde in Leiden (specialisme radicalisering en terrorisme) begon Samira Rafaela (31) in 2013 als trainee bij achtereenvolgens de gemeenten Amsterdam en Almere. Van 2014 tot 2016 was ze bestuursadviseur in Amsterdam. Daarna werkte ze als adviseur en projectleider bij de Nationale Politie. Sinds juli 2019 is zij europarlementariër voor D66.

Ze bekijkt internationale handel met een mensenrechtenbril, zegt ze onomwonden. Handelsakkoorden moeten ook daar over gaan, en over arbeidsomstandigheden en het klimaat wat haar betreft. Ondernemen moet waarde creëren, en ondernemers hebben een zorgplicht. Maar goed, ondertussen is het ook crisis. ‘Als je naar de cafés op het Plein bij het Binnenhof kijkt: alles ligt stil. Dat is ongelooflijk.’ Ze was de afgelopen tijd af en toe in Brussel, terwijl ze daar normaal elke week is. ‘Ik mis de dynamiek: ’s ochtends een commissievergadering, lunch, daarna met een groep studenten in gesprek, terwijl je je door de toeristen heen moet manoeuvreren. Ik hield laatst online een speech vanuit Nederland, en vroeg me zelfs nog even af of ik daarbij moest gaan staan.’

‘Regels moeten transparanter, want mkb’ers zijn geen juristen’

Ze heeft zelf enige ervaring opgedaan met – sociaal – ondernemerschap. In Ghana hielp ze jongeren op weg in de kledingindustrie. ‘Zo kon ik iets voor het land van mijn vader betekenen, en jongeren van mijn leeftijd helpen die niet dezelfde kansen als ik kregen.’ Ze maakte kennis met de problemen waar ondernemers tegenaanlopen, op het gebied van financiering, administratieve lasten en internationaal botsende wetgeving. ‘Regels moeten transparanter voor mkb’ers, want dat zijn geen juristen. Ze worden geconfronteerd met Europese, nationale én lokale regelgeving. Voor corona voelde dat ook al als een bombardement.’

Haar Ghanees-Nigeriaanse vader kwam naar Nederland om de sociaaleconomische situatie in Afrika te ontvluchten. Hier werkte hij in de schoonmaak en in fabrieken, vaak meerdere baantjes tegelijk. Regelmatig stuurde hij goederen naar familie in Afrika. Als kind ging zij mee met hem als hij op een industrieterrein een container ging vullen. ‘Eigenlijk waren we toen al – onbewust – circulair. Er gingen hele auto’s naar Afrika. Alleen zie je dan in Accra vuilnisbelten vol autobanden en metaal. Dat is niet echt circulair te noemen. Daarom zet ik me in om tot een Europees-Afrikaanse circulaire strategie te komen.’ 

Tekst gaat verder na de foto

Wat vindt u van de kritiek op handelsverdragen?

‘Ze moeten niet op één hoop worden gegooid.CETA, het verdrag tussen Europa en Canada, draait al een paar jaar proef. Het is absurd om dat nu af te schieten als Nederlands parlement. Dan is CETA echt niet weg, hoor. We moeten realistisch zijn over de impact van Nederland op het internationale toneel. Kritiek is prima, maar lever dan ook het bewijs. Er worden al snel fabels de wereld in gestuurd.’ Tegelijkertijd vindt Rafaela het ook belangrijk dat er goede standaarden komen in handelsverdragen, en dat bedrijven worden beschermd tegen oneerlijke concurrentie. En er moet transparanter worden gecommuniceerd over bijvoorbeeld het onderhandelingsproces rond CETA.

‘Ik merk nog steeds wel iets van onderschatting’

Ze is trots op het hoofdstuk Gender & Trade in het handelsakkoord tussen de EU en Chili. Het is de eerste keer dat zo’n hoofdstuk in een handelsakkoord wordt opgenomen. ‘Het doel is om vrouwen economisch te helpen. In welke sectoren ondernemen vrouwen in Chili? Profiteren die sectoren van het akkoord?’ Haar ideaal is dat deSustainable Development Goalsvan de VN integraal worden opgenomen in verdragen, en niet alleen in een paar hoofdstukken. ‘Handelsverdragen kunnen de problemen niet helemaal oplossen, maar er wel aan bijdragen.’

Rafaela heeft zelf in haar jeugd meegemaakt dat niet iedereen dezelfde kansen krijgt. Zo werd ze afgewezen voor een stage omdat niet geloofd werd dat zij (‘iemand met zo’n achternaam’) de brief zelf had geschreven.

Op campagne in ‘haar’ Uitgeest

Speelt die ervaring nog steeds mee?

‘Ik heb in elk geval de drive om te bewijzen dan ik het wél kan. Dat soort ervaringen blijven je bij als je jong bent. Je kunt er ook door uitvallen om je zelfvertrouwen naar beneden wordt gehaald, het kan traumatiserend zijn. Het is een kruispunt waar ik nog vaak aan terugdenk. Nu kan ik erom lachen, maar ik merk nog steeds wel eens iets van onderschatting. Dat mensen denken dat jij niet de europarlementariër bent maar de assistent. Of dat ze je uit willen testen: wat weet jij er nou van? Ouderen hebben die neiging ook ten opzichte van jongeren. Waarom toch?’

Geeft zichzelf een: 8

‘De betrokkenheid bij het bedrijfsleven is er zeker. Maar ik moet meer resultaat halen.’

Nederland of Europa?‘In Nederland ligt mijn hart, daar zijn mijn roots. Maar dan wel Nederland ín Europa, in verhouding tot Europa.’

Vrouwelijke premier of een premier van kleur?‘Jeetje, wat een keus. Een vrouwelijke premier is nu echt nodig. Ik word er moedeloos van dat er nog steeds niet genoeg vrouwen aan de top zijn. En daarna heel snel een premier van kleur, want rolmodellen zijn belangrijk voor jongeren.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.