Mark Lynas: 'Innovatie is belangrijk in gevecht tegen klimaatverandering'

Bosbranden, overstromingen, vernietigende orkanen en krimpende polen. Alle voorspellingen over de klimaatverandering lijken uit te komen. En toch is klimaatactivist en schrijver Mark Lynas niet somber over de kans het tij te keren. ‘Ik heb vertrouwen in wetenschap en het menselijk vernuft.’ En de rol die het bedrijfsleven kan spelen.

In 2007 publiceerde Mark Lynas het geruchtmakende boek Six degrees: our future on a hotter planet. Gebaseerd op wetenschappelijke onderzoek beschreef de Britse wetenschapsjournalist hoe onze planeet met elke graad warmer meer op Venus gaat lijken, minder leefbaar wordt. Op deze ‘roltrap naar uitsterven’ baseerde National Geographic een alarmerende en apocalyptische documentaire. Onlangs publiceerde de in Fiji geboren en in de heuvels van Wales woonachtige Lynas een nieuwe editie van het prijswinnende boek, met drie extra woorden in de titel: One final warning. De waarschuwing geldt wat hem betreft ook voor het bedrijfsleven.

National Geographic maakte een documentaire gebaseerd op het boek dat Mark Lynas schreef. Hier kun je de trailer bekijken. Een waarschuwing vooraf: je wordt er niet vrolijk van

Hoe staat het veertien jaar na de publicatie met onze planeet?

‘We zien allerlei bewijzen dat de sombere diagnose van destijds waarschijnlijk de juiste is, helaas. Kijk naar de overstromingen, bosbranden, krimpende polen, vernietigende orkanen en steeds hetere zomers. In het Westen stabiliseert de uitstoot van koolstof zich weliswaar, of neemt het zelfs af, maar in de rest van de wereld neemt het toe door de toegenomen welvaart. Maar vanuit het rijke Westen kunnen we niet het vingertje heffen. Welvaart en een schoner milieu hoeven elkaar niet uit te sluiten.’

Wie is Mark Lynas?Mark Lynas (1973) is een Britse schrijver en klimaatactivist. Hij schreef onder meer Six Degrees (2007) en Nuclear 2.0; Why a Green Future Needs Nuclear Power (2013). Lynas is een voorvechter van kernenergie en genetisch gemanipuleerd voedsel. En is ook actief voor het Climate Vulnerable Forum. Deze organisatie van landen die disproportioneel getroffen zijn door opwarming van de klimaat zet zich in voor ‘groene’ industrialisering en wil samen met overheden oplossingen bedenken om om te gaan met klimaatverandering.

Er wordt wel beweerd dat het coronavirus een waarschuwing van de natuur is. Wat heeft de crisis ons tot dusver geleerd?

‘We hebben gezien dat een terugkeer naar een minimalistisch, plaatselijk bestaan, zoals sommige van mijn collega’s binnen de groene beweging willen, geen realistische optie is. Mensen willen er uiteindelijk toch op uit, de wijde wereld in. Ten tweede is de ontwikkeling van een vaccin onze redding geweest, onze vlucht uit de lockdown. Dat toont aan hoe belangrijk wetenschappelijke vooruitgang is, wat de anti-vaxxers ook beweren. Een positief gevolg van de coronacrisis is dat overheden bereid lijken te zijn om veel geld te investeren in wat een ‘groen herstel’ wordt genoemd, er zijn opeens subsidies beschikbaar die er anders niet zouden zijn. Maar we moeten niet alleen ons eigen huis op orde krijgen, maar ook de rest van de wereld. Daar liggen volop kansen voor groen investeren. Dat moet ook wel. De voornaamste uitdaging is wereldwijd ten strijde te trekken, want anders verplaatst het klimaatprobleem zich slechts.’

Wereldwijd ten strijde trekken, lijkt maar moeizaam op gang te komen.

‘Dat ik ondanks de sombere toon optimistisch ben komt door mijn vertrouwen in wetenschap en menselijk vernuft. Het is controversieel gebleken, maar ik ben voor kernenergie en voor genetisch gemanipuleerd voedsel. Het zijn twee taboes in de groene beweging, maar als je er rationeel, zonder emotie, naar kijkt, zul je tot de conclusie komen dat er geen andere mogelijkheid is om koolstofuitstoot tegen te gaan en de wereldbevolking te voeden. Als je kijkt naar wat er in Duitsland gebeurt, dan word je somber. Daar ligt kernenergie zo gevoelig dat men koolmijnen opent en zich afhankelijk maakt van Rusland door gas en olie te importeren. Met biomassa kan ik ook weinig. Bomen nemen CO2 op en geven ons zuurstof. Die zijn niet bedoeld om te verbranden. Natuurlijk is het goed en logisch om in landen met veel wind windmolens te plaatsen, en in zonnige landen zonnepanelen, maar uiteindelijk heb je ter aanvulling kerncentrales nodig, hoe vervelend ook. Geen mitsen of maren.’

U heeft in het verleden zelf genetisch gemanipuleerde gewassen uit protest vernield…

‘Het klopt dat ik er jaren geleden tegen was, toen men sprak over Frankenstein-voedsel, maar wanneer je je erin verdiept zie je de voordelen. De intensieve landbouw en het gebruik van bestrijdingsmiddelen is funest voor het klimaat. Als eten produceren op een minder ingrijpende manier kan, moet die kans worden gegrepen. Veel van de angst is irrationeel, net als de angst voor vaccinaties. Daarnaast is de angst dat Big Business profiteert van genetisch gemanipuleerde productievormen. Natuurlijk zijn er grote bedrijven die een graantje meepikken, maar dat kan gezien de grote voordelen geen reden zijn om er geheel van af te zien. Eerder vandaag las ik dat de Co-op supermarktketen geen genetisch gemodificeerd voedsel meer in de schappen gaat tolereren. Ze zijn slachtoffer geworden van een reactionaire campagne van anti-wetenschappers. Wetenschap en innovatie zijn juist belangrijk middelen in het gevecht tegen klimaatverandering.’

Dat vraagt ook om politiek leiderschap. Ziet u dat?

‘Hier in Groot-Brittannië heeft de Britse regering gezegd er vanaf 2030 geen auto’s meer zullen gemaakt die op benzine en diesel rijden. Twintig jaar later moet het land klimaatneutraal zijn. Dat is een mooi streven, maar eerst zien dan geloven. De verkiezing van Joe Biden stemt hoopvol, alsmede de groene plannen die in Brussel worden gesmeed. Groene partijen zijn hard nodig om druk uit te oefenen, maar ze laten zich steeds meer afleiden door identiteitspolitiek, waardoor ze juist steun bij een breder publiek dreigen te verspelen. Klimaat is verreweg het belangrijkste vraagstuk voor de mensheid.’

‘Politici moeten bedrijven helpen bij afscheid van fossiele brandstoffen’

Diezelfde groene partijen hebben grote verwachtingen van wat het bedrijfsleven moet doen om te vergroenen. Maar zonder duidelijke politieke keuzes lukt dat toch niet?

‘Politici moeten bedrijven helpen bij het afscheid nemen van fossiele brandstoffen. Dat kan enerzijds door belastingmaatregelen en anderzijds door subsidies. Minder regelgeving bij duurzame initiatieven is eveneens welkom. Het is duur, maar er is geen keuze. Het moet ook vanuit het bedrijfsleven zelf komen. Beleggers bijvoorbeeld zouden fondsen moeten mijden die in olie en gas investeren. Een multinational als Shell dient goed te beseffen dat fossiele brandstoffen een aflopende zaak zijn. Des te eerder het voor een ander bedrijfsmodel kiest des te beter, ook in het eigen belang. Ik zie nu al veel positieve ontwikkelingen, zoals autoluwe steden, slimmer natuurbeheer en de groei van biologisch eten. Bij bedrijven zou elke beslissing moeten worden getoetst aan de vraag wat de effecten zijn op het klimaat, ook waar het gaat om inkoop bij leveranciers en de verkoop aan consumenten. In Groot-Brittannië hebben bedrijven aan het begin van de eeuw onder het motto We’re in this Together de Climate Group gevormd, een samenwerkingsverband op milieugebied. We hebben allemaal met hetzelfde probleem te maken, is de gedachte, we zitten met zijn allen op een planeet. Een gevaar is dat een groen bedrijfsbeleid als public relations wordt gebruikt en dat de daden geen pas houden met de woorden.’

Zijn er succesverhalen op dit gebied?

‘Tesla. Dat keek naar de lange termijn. Makkelijk was dat niet. Vergeet niet dat het financiële problemen heeft gehad, bijna bankroet ging, maar Elon Musk geloofde heilig waar hij mee bezig was en toonde moed. Dat wordt nu beloond. De volgende stap is om schone auto’s betaalbaar te maken en daar ligt dan weer een taak voor de overheid. Het voordeel is dat het bewustzijn groeit van de ernst van de staat waarin ons klimaat verkeert. Daardoor zal het draagvlak groter, zeker onder de toekomstige generaties.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.