Zorgstartups groeien maar niet door: 'Sector is te conservatief'

Als zorgstartups slimme software bedenken die de zorg beter maakt voor de patiënt en artsen tijdwinst oplevert, waarom staan ziekenhuizen dan niet in de rij? Hoe een conservatieve sector vernieuwing in de weg staat.

 

Het stond paginagroot in het FD: het Amerikaanse diagnostiekbedrijf RadNet neemt het Nederlandse Aidence over. ‘Fijn voor ons, maar wel jammer voor Nederland’, concludeert ceo Mark-Jan Harte. ‘Voor een zorgstartup zoals wij is het heel moeilijk in ons land om te groeien.’ Zijn bevinding wordt gesteund door onderzoek van Techleap.nl: maar 29 procent van de Nederlandse zorgstartups wordt een scale-up, een bedrijf dat klaar is om met haar product de markt op te gaan. In Israël is dat 71 procent. En dat heeft te maken met verschillende factoren, maar daarover later meer.

 

Kanker ontdekken

Eerst naar Aidence. Het bedrijf maakt AI-software waarmee vroegtijdig longkanker opgespoord kan worden op CT-scans. ‘Hoe vroeger je kanker ontdekt, hoe groter de overlevingskans’, zegt Harte. ‘CT-scans bekijken is een enorme klus voor radiologen, waarbij ze 300 plaatjes door moeten nemen. Onze software is bijna de helft sneller, bekijkt de plaatjes driedimensionaal, ontdekt 10 procent meer kanker en is nauwkeuriger.’

 

Je zou zeggen: wat een geweldige innovatie. Met kunstmatige intelligentie kanker vaker én sneller ontdekken, dat levert toch winst op voor zowel patiënten als artsen. Elk ziekenhuis staat er vast om te springen, waardoor Harte razendsnel zijn product op de markt heeft. Dat is dus niet zo: voor een startup is de medische sector de meest lastige om in door te breken. En dat is ook de ervaring van Harte. Hij somt op: ‘Je hebt te maken met allerlei regelgeving voor medische hulpmiddelen, je moet klinische studies doen om aan te tonen dat jouw product werkt, je wordt geaudit en doorgelicht. Op zich is dat logisch, want het gaat natuurlijk wel om levens van mensen. Maar omdat je zo lang bezig bent met dat proces, duurt het lang voordat je geld kunt verdienen. Dan heb je zo 10, 20 miljoen euro uitgegeven voordat dat je zelf een cent verdient. Als bedrijf is dat bijna niet vol te houden, zeker niet zonder genoeg funding.’

 

‘Voor een startup is de medische sector de meest lastige om in door te breken’

 

Daar komt nog eens bij dat de medische wereld conservatief is, zegt de ceo. Je komt dus niet zomaar ergens binnen, legt hij uit. ‘Artsen werken graag volgens routine en volgen protocollen. Daar wijken ze niet snel vanaf. Dat staat op gespannen voet met innovatie, waarbij je juist dingen doet op een nieuwe manier.’ De individuele artsen die hij spreekt zijn wel enthousiast over AI die kanker sneller opspoort, zegt Harte, maar vervolgens moet de ceo in elk ziekenhuis waar hij komt opnieuw afdelingen overtuigen. ‘Ze willen allemaal hun eigen studie doen, omdat ze vinden dat hun scanner of hun protocol weer net anders is. Als ze al bereid zijn om hun werkwijze aan te passen. Er wordt ook niet samengewerkt tussen ziekenhuizen, dus als je in ziekenhuis A bewezen hebt dat wat jij doet werkt, moet dat in ziekenhuis B weer opnieuw.’ En dan hebben we het nog niet eens over de lange inkoopcycli gehad waarmee ziekenhuizen werken.

Dat is ook de reden dat Sridhar Kumaraswamy een andere weg koos voor zijn bedrijf Ancora Health. Hij maakt software voor preventieve gezondheidschecks, om zo mensen te verleiden gezondere keuzes te maken. Volgens de ondernemer is ‘iedereen het erover eens’ dat die aanpak een plek moet krijgen binnen de reguliere zorg, maar gaat dat proces langzaam.

‘Daarom zijn we eerst naar werkgevers gestapt met onze gezondheidschecks’, zegt Kumaraswamy. ‘Zij zijn erg gebaat bij gezonde werknemers en bedrijven willen graag innovatieve ideeën inpassen.’ Zo werkt hij nu bijvoorbeeld met Rabobank. Volgens Kumaraswamy is de Nederlandse zorg van een hoog niveau, maar wat ontbreekt is het geloof in de noodzaak om mensen preventief te screenen om chronische ziekten te voorkomen. ‘Veel artsen vinden dat ze pas moeten ingrijpen als er een duidelijke klacht is bij de patiënt. De zorg verwacht in het algemeen ook niet van artsen dat zij voorkomen dat patiënten een chronische ziekte krijgen.’

Kumaraswamy wil graag bereiken dat patiënten zelf meer hun gezondheid in eigen hand nemen. Maar als artsen en verzekeraars niet vooroplopen om deze omslag mogelijk te maken, dan wordt het een pittige opgave voor de samenleving, meent hij. ‘Terwijl we er juist op mikken dat in 2040 Nederlanders gemiddeld 5 extra gezonde jaren leven.’

 

Preventie gezondheidscheck

Hoe handig zou het immers zijn als iedere huisarts zo’n preventieve gezondheidscheck doet bij al zijn patiënten? Daarnaast is het volgens Kumaraswamy ook heel lastig voor startups om ‘ertussen’ te komen. ‘In een aantal Europese landen is het goed omschreven waar je allemaal aan moet voldoen als nieuwkomer. En dan mogen primaire zorgverleners jouw oplossing aanbieden. Dat raamwerk van regels moet dus duidelijk zijn en dat is het niet in Nederland. ‘Zo wordt het moeilijk om als startup je product of dienst te testen, om pilots te beginnen of om te groeien.’

 

‘Wij moeten eerst 100 procent kunnen aantonen dat het werkt’

 

Ook merkt hij dat er in Nederland nog steeds verzekeringsmaatschappijen zijn die twijfelen of het nuttig is. Dat is ook een probleem waar Harte tegenaan loopt. Alles wat de zorgverzekeraar vergoedt, is gegoten in zogenoemde ‘diagnose-behandelcombinaties’ waarin behandelingen en wat er wordt vergoed, helemaal van a tot z vastgelegd zijn. ‘Dus als je met iets nieuws komt, kijkt iedereen elkaar aan: maar uit welk potje moet dit dan betaald worden?’, legt Harte uit. ‘Het kan zijn dat de uiteindelijke meting van een CT-scan met onze software weliswaar duurder is, maar het vervolgtraject veel goedkoper, omdat de kanker eerder ontdekt wordt. Wij moeten eerst 100 procent kunnen aantonen dat dat zo is voordat we iets gedaan krijgen bij een zorgverzekeraar. Dat is heel moeilijk.’

 

Strenge regels voor data

Inmiddels gebruiken tien Nederlandse ziekenhuizen zijn software. En dat had niet gekund als Amerika net zulke strenge regels had voor data als Nederland. Hoe dat zit? In Nederland is het bijna onmogelijk om zorgdata te gebruiken voor klinische studies, zegt Harte. ‘Wij moeten onze software trainen en testen met bestaande CT-scans. Maar Nederlandse ziekenhuizen willen die niet leveren, want dat mag niet van de Europese privacywetgeving, tenzij je kunt aantonen dat de data nodig zijn voor iets in het algemeen belang. En ook dat is heel moeilijk.’ Enorm zonde, vindt Harte. ‘Zo ligt er een berg zorgdata te verstoffen en doen ziekenhuizen enorm moeilijk. ‘Het zijn mijn data’, krijg je dan te horen. Waarom maken we dat niet, geheel geanonimiseerd, publiek beschikbaar? Dan heb je zo 100 bedrijven die weer met nieuwe zorginnovaties komen waardoor we meer mensen sneller beter kunnen maken.’

 

‘Zonde als er een berg zorgdata ligt te verstoffen’

 

Harte hoopt op een aantal dingen. Dat zo’n publieke zorgdatabank er komt. Dat ziekenhuizen veel meer geld krijgen voor medische innovaties (‘als je ieder ziekenhuis een miljoen euro geeft, hebben ze over een jaar of tien innovaties zoals die van ons draaien’). En dat er veel meer geld wordt geïnvesteerd in het daadwerkelijk implementeren van innovaties. ‘Er zijn zoveel innovaties die niet gebruikt worden, omdat daar geen geld voor is’, zegt Harte. ‘Dat is enorm zonde.’

 

Conservatief

Ook Kumaraswamy merkt dat in Nederland investeerders ‘conservatief’ zijn als het gaat om investeren in startups als de zijne. ‘Investeerders zijn hier heel erg risicomijdend’, is zijn ervaring. ‘Nederlandse startups hebben in 2021 de helft minder aan venture captial opgehaald in vergelijking met hun Zweedse collega’s. Hoe kan dat in een land dat bekendstaat om z’n dynamiek en ondernemingszin?’ Hij raadt alle nieuwkomers dan ook om ‘mentaal supersterk’ te zijn en ook buiten de Nederlandse grenzen naar kapitaal te zoeken.’ Het is een zaak van de lange adem. ‘Je hebt een toegewijd team nodig met de steun van sterke investeerders.’

Maurice van Tilburg (Techleap.nl): ‘Zorgstartups groeien in Nederland nauwelijks door’In de Nederlandse ‘health tech’ sector zijn zo’n duizend bedrijven actief, vertelt Maurice van Tilburg, directeur van Techleap.nl. Een sector met enorm potentieel. Er worden veel nieuwe oplossingen ontwikkeld voor de uitdagingen waarmee de gezondheidszorg wordt geconfronteerd. De mogelijkheden zijn eindeloos: er zijn startups die nieuwe organen kunnen maken, coronatestmachines, software die supersnel diagnoses vaststelt, en ga zo maar door. ‘Maar in bijvoorbeeld Amerika en Israël wordt er veel meer samenwerkt tussen startups, universiteiten en ziekenhuizen’, zegt Van Tilburg. ‘Je kunt ook veel gemakkelijker elkaars data gebruiken. In Nederland is dat niet geregeld.’ Hij herkent het beeld wat Harte en Kumaraswamy schetsen over de vergoedingen van zorgverzekeraars en de lange adem die je moet hebben om toegelaten te worden op de markt. ‘Het zou mooi zijn als we hier een zogenoemde fast track kunnen opzetten’, zegt Van Tilburg. ‘Zodat minder risicovolle medische hulpmiddelen een passende en snellere goedkeuring krijgen. Ook dat gebeurt al in andere landen. Validatie gaat zo veel sneller.’ZorgverzekeraarsOok zorgverzekeraars zouden innovatiever moeten denken en meer samen moeten werken om het innovatiepotentieel te ontketenen, zegt Van Tilburg. ‘Zoals Ancora: zonder medische status wordt een dergelijk hulpmiddel alleen door bedrijven gebruikt en niet vergoed. Dat is jammer. Ik snap wel dat er begrenzing moet zijn in het systeem, maar nu staat het in de weg van snelle effectieve zorgverbetering.’ Wat je anders krijgt is dat Nederlandse bedrijven veel eerder voet aan de grond krijgen in het buitenland, en zo in bijvoorbeeld Japan wél digitale trainingen aan IC personeel mogen geven. De wereld op z’n kop.
Techleap.nl deed onderzoek naar alle problemen waar zorgstartups tegenaan liepen en kwam tot de conclusie dat de problemen met groei in Nederland zo groot zijn, ‘dat veel bedrijven over de grens gaan zoeken naar financiering, implementatie en marktpotentieel. En zo komen van oorsprong Nederlandse innovaties wel in het buitenland, maar niet op de Nederlandse markt terecht.’ Een gemiste kans dus.Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.