Waarom SABIC chemische recycling wel kán, maar niet mag gebruiken

De technologie om circulair plastic te maken heeft chemiebedrijf SABIC al: chemische recycling. Alleen de Europese wetgever erkent die niet. En dus kan SABIC die technologie nog steeds niet op grote schaal inzetten. Hoe raar is dat.

Het is ‘next-level’-recycling: in plaats van de shampooflessen per plasticsoort te scheiden, mechanisch te vermalen en van die plasticbrokjes weer nieuwe shampooflessen te maken, kun je ook chemisch recyclen. Een proces waarbij je het plastic afval op een chemische manier uit elkaar trekt zodat je weer terug bent bij de chemische grondstoffen waarvan plastics normaal gemaakt worden, bijvoorbeeld door fabrieken als die van SABIC. Circulair plastic zeg maar.

Chemische recycling: kan, maar mag (nog) niet

Je zou denken, als dit allemaal kan: waarom zetten we stap naar circulair plastic dan niet meteen? ‘Nou’, legt Frank Kuijpers (general manager corporate sustainability bij SABIC) uit, ‘zo eenvoudig is dat niet. In de vestiging in Geleen wordt momenteel hard gewerkt aan een fabriek die zulke circulaire polymeren vanuit gebruikt plastic gaat produceren. De fabriek kan in 2022 in gebruik worden genomen. Het gaat om een investering van driecijferige miljoenen.’ En toch zal er straks maar een heel kleine hoeveelheid circulair plastic door SABIC geproduceerd worden. Kuijpers: ‘We gaan daar 20 kiloton produceren, dat is minder dan 1 procent van onze productie van 3 miljoen ton alleen al in Europa. Voor ons is de hoofdvraag: als wij onze demo-units gaan opschalen, wat is dan het commitment van de overheid?’

#Hoedan?De basisindustrie (voedingsmiddelen- en chemische industrie, papier- en metaalindustrie, glasfabrikanten, raffinaderijen en rubber- en kunststofindustrie) is aan het verduurzamen en moet de komende jaren echt keihard aan de slag om de afspraken die zijn gemaakt in het klimaatakkoord en die over de circulaire economie na te komen. In een korte serie onder de naam #Hoedan brengt Forum in beeld hoe bedrijven daarin slagen. En wat de hobbels zijn die ze op hun weg naar duurzamer productie tegenkomen. In deze aflevering: de chemische industrie met Frank Kuijpers van SABIC. Andere afleveringen uit de serie lezen? Klik dan hier.

Er worden natuurlijk altijd nieuwe technologieën ontwikkeld door bedrijven, maar onder druk van de plannen voor een circulaire economie (tijdpad: Nederland in 2050 volledig circulair) heeft SABIC het gaspedaal extra hard ingedrukt. Kuijpers: ‘Wij worden nu geforceerd om de technologie voor chemische recycling veel sneller in te zetten dan gebruikelijk is, waarbij wij grote financiële risico’s lopen. Als wij disruptive technologies gaan invoeren die nog bewezen moeten worden, dan heb je daar echt overheidssteun bij nodig, vanuit Nederland of vanuit de EU. Krijg je die steun niet, dan kan het zijn dat we liever de CO2-prijs betalen voor onze emissies dan dat we een risico aangaan waarbij we niet weten hoe het uitpakt.’

Hoe koudwatervrees inzet chemische recycling in de weg staat

Afgezien van de afweging die SABIC moet maken, er bestaat bij overheden ook nogal wat koudwatervrees over chemische recycling: zijn die ‘circulaire polymeren’ wel helemaal veilig? Kuijpers: ‘Het grootste knelpunt is dat chemische recycling door de Europese wetgever nog niet erkend wordt. Zij beschouwen het als een andere grondstof, ook al hebben wij aangetoond dat je door middel van chemische recycling exact dezelfde producten maakt als zogenoemd virgin materiaal.’ Opvallend genoeg accepteren de klanten van SABIC de circulaire grondstoffen wél. Vooral omdat SABIC een manier heeft gevonden om dit gerecyclede product te certificeren. Kuijpers: ‘De volgende stap is dat de politiek het ook accepteert en vertaalt in wet- en regelgeving zodat chemische recycling een gelijkwaardig alternatief wordt. Als de overheid geen enkel risico accepteert, dan kunnen we geen stappen zetten in de verduurzaming van onze producten.’

‘alleen de politiek kan zorgen dat chemische recycling een echt alternatief wordt’

En dan is het voor SABIC ook nog belangrijk dat er een goede manier wordt gevonden om fossiel uit te faseren en herbruikbare grondstoffen in te faseren. Kuijpers: ‘Daarin zitten onder andere voor onze aandeelhouder Saudi Aramco enkele gevoeligheden. Eenvoudig gezegd: als je fossiele grondstoffen zwaarder zou belasten, dan krijg je immers automatisch de reflex dat herbruikbare grondstoffen gunstiger worden. Hier moet zorgvuldig naar worden gekeken, met name ook vanuit een gesloten keten waarbij fossiele grondstoffen ook op de lange termijn nog altijd nodig blijven.’

De wil om klimaatneutraal te ondernemen is er zeker

De Nederlandse chemiesector heeft zich gecommitteerd aan een klimaatneutraal en circulair 2050 en ziet daarin zelfs een belangrijke rol voor chemiebedrijven. Voor een bedrijf als SABIC met een hoofdkantoor in Riyad zijn die Nederlandse duurzaamheidsdoelstellingen niet apart vastgelegd, legt Kuijpers uit: ‘SABIC is een internationaal bedrijf, dat wereldwijd opereert. We hebben dus geen separate Nederlandse duurzaamheidsdoelstellingen. Onze ambitie is naar een klimaatneutrale operatie te gaan in de komende dertig jaar.’ Natuurlijk kan de Nederlandse overheid de Nederlandse vestiging van bedrijven als SABIC wel houden aan de afspraken die hier gelden. Maar, zegt Kuijpers, ‘strafmaatregelen zoals CO2-beprijzing en grensaanpassingsmaatregelen helpen de industrie niet, vooral niet voor bedrijven zoals SABIC die transcontinentaal werken.’ En waar beslissingen over investeringen in vestigingen zoals die in Nederland helemaal niet in Nederland worden genomen. ‘Laat de wetgever naar de CO2-uitstoot in de hele keten gaat kijken. Kijk, onze producten maken we wel in Nederland, maar die verkopen we voor het grootste deel niet in Nederland. Wij vinden dat je ook moet kijken naar de verwerking en de eindoplossing van producten. Als SABIC een oplossing vindt voor het verbranden van afval, dan moet je dat meenemen in de totale CO2-emissie van het bedrijf.’

‘Vertraging in de kabinetsformatie zet ook verduurzaming on hold’

Politieke duidelijkheid is hard nodig

Kuijpers: ‘Op een aantal randvoorwaarden is er wel beweging, maar de kabinetsformatie loopt nou niet echt vlotjes. Tot er een nieuw kabinet is, hebben wij geen idee welke kant het opgaat. Ambtenaren bij EZK zeggen ons: ‘Wij moeten wachten totdat er politieke duidelijkheid is voordat we een stap kunnen gaan zetten’. Vertraging van de kabinetsformatie zet alle duurzame ontwikkeling on hold.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.  

Meer over het bedrijf SABICDe naam SABIC (Saudi Basic Industries Corporation) mag dan niet bij iedereen bekend zijn; maar bij de naam DSM hebben veel mensen wél een beeld. De SABIC-fabrieken op industrieterrein Chemelot (Geleen) – een van de grootste petrochemische sites in Europa – vormen een ingewikkeld landschap van pijpleidingen, schoorstenen en lichtjes. Via pijpleidingen vanuit Rotterdam en Antwerpen wordt rechtstreeks nafta (een basisolieproduct) naar de Limburgse fabrieken geleid. Die nafta wordt vervolgens in de zogeheten naftakrakers sterk verhit en gesplitst in verschillende chemische stoffen. Zo ontstaan onder meer etheen en propeen die aan de basis liggen van al onze plastic producten. Het Saoedische bedrijf SABIC werd in 1976 opgericht om kunststof te maken met  aardgas dat vrijkwam bij het winnen van olie uit Saoedische olievelden als energiebron. Het bedrijf dat voor 70 procent in handen is van staatsoliebedrijf Saoedi Aramco, nam in 2002 de petrochemietak van DSM over en vestigde zich daarmee in Nederland. De multinational die in 50 landen actief is en wereldwijd zo’n 32.000 werknemers heeft, maakte in 2019 zo’n 1,5 miljard dollar winst.

Hier is SABIC ook nog mee bezig op het gebied van verduurzamingKan SABIC nog iets meer vertellen over de stappen die op het vlak van verduurzaming worden gezet – los van de chemische recycling-pilot? Kuijpers: ‘Samen met het Spaanse energiebedrijf Iberdrola creëren we de eerste grootschalige chemische productielocatie ter wereld die volledig draait op zonne-energie. Daarnaast werken we samen met BASF en Linde aan een andere doorbraaktechnologie: de elektrificatie van kraakovens. Deze nieuwe technologie heeft het potentieel om de CO2-uitstoot met maar liefst 90 procent te verminderen en zal een gamechanger zijn voor de industrie.’