Vierde corona-enquête: snel testen hard nodig voor ondernemers

Nog altijd slaat de coronacrisis hard toe in veel branches. Deze zomer werd één op de drie branchedirecteuren zelfs pessimistischer over de toekomst. En toch zijn er ook lichtpuntjes te ontdekken. Dat valt op te maken uit de vierde enquête onder de leden van VNO-NCW en MKB-Nederland. En heel belangrijk: werknemers snel kunnen testen. Zou het lukken binnenkort?

Ondernemend Nederland is pessimistischer geworden over de economie in coronatijd. Ondanks lichtpuntjes zoals betere omzetverwachtingen, leven er bij de branches grote zorgen over investeringsmogelijkheden en de effectiviteit van steunmaatregelen. Ook moet de overheid haast maken met meer en sneller testen op COVID-19.

In juni was de grootste uitdaging: hoe investeren we ons uit de crisis? Dat bleek toen uit de enquête onder leden van VNO-NCW en MKB-Nederland . Lees hier het hele artikel

Dat blijkt uit de vierde editie van de corona-enquête onder leden van VNO-NCW en MKB-Nederland. 108 directeuren van brancheorganisaties vulden de vragenlijst in, van de museumbranche tot waterbouwers en van kinderopvang tot brouwers. Bijna één op de drie respondenten zegt deze zomermaanden pessimistischer te zijn geworden over de impact van de coronacrisis op hun branche.

36 procent verwacht dat de crisis een groot effect heeft op de investeringen en 8 procent zelfs ‘een heel groot effect’. ‘Opdrachten vallen weg en wat er nog is aan opdrachten gaat tegen afbraakprijzen. Hierdoor staan de marges onder druk en is continuïteit in het gedrang’, zo omschrijft Jaco Uittenbogaard, de directeur van Aannemersfederatie Nederland de huidige situatie. ‘Daarnaast dwingen milieumaatregelen tot investeringen, maar daarvoor ontbreekt de horizon van een werkpakket. Als werk uitblijft komen grote en belangrijke maatschappelijke opgaven in het gedrang, waaronder woningbouw, verduurzamen en energiezuinig en circulair bouwen.’

Snel testen werknemers hard nodig

Eén van de grootste praktische knelpunten op dit moment is het testen van werknemers op corona. De uitslagen van die testen laten vaak dagen op zich wachten en de werkgevers draaien op voor de verzuimkosten. Emmeline Bijlsma, directeur van Brancheorganisatie Kinderopvang meldt: ‘Als het testen zo langzaam blijft gaan, zullen kinderopvanglocaties hun deuren moeten sluiten en dat zal consequenties hebben voor de branche zelf en voor werkend Nederland.’

Bedrijfsleven over de hele linie getroffen door coronacrisis, was de kop eind maart boven het artikel over de eerste enquête. Lees hier het hele verhaal

Recent hebben branches al laten weten dat ze misschien meer zelf gaan testen, maar ten tijde van deze enquête gaf 83 procent nog aan dat ze niet zelf testen en voorlopig vertrouwen op de publieke infrastructuur van de GGD’s. 

Mkb-kredietregelingen weinig gebruikt

De steunmaatregelen die de overheid heeft opgesteld, worden door de branchedirecteuren verdeeld beoordeeld. Er bestaat weinig waardering voor de Borgstelling MKB-kredieten (BMKB-C) en/of de Klein Krediet Corona regeling (KKC). Deze financieringsprogramma’s zijn óf niet bekend, óf het is erg lastig om aan alle voorwaarden voor een lening te voldoen. ‘Grootste struikelblok is dat men moet starten met het terugbetalen van de lening terwijl ondernemers nog vol in de crisis zitten en zeker tot midden volgend jaar geen omzet verwachten’, aldus Trees van den Broeck, algemeen secretaris van de Nederlandse Veiligheidsbranche.

De enquête eind april maakte duidelijk dat een tweede noodpakket voor bedrijven hard nodig was. Klik hier voor het artikel

Veel directeuren geven aan wel voordelen te zien in het tweede steunpakket. Met name de Noodmaatregel Overbrugging van Werkgelegenheid (NOW) 2.0 en het uitstel van belastingen zijn maatregelen geweest waar de aangesloten ondernemers profijt van hebben gehad. De helft van de ondervraagden geeft dan ook aan dat ze verwachten dat bedrijven in de komende periode gebruik gaan maken van NOW 3.0. Meer dan een kwart (27 procent) van de respondenten noemt dit de ‘meest belangrijke maatregel’ in het derde steunpakket. Het laagst scoorden het coronakrediet en garanties als hulpmiddel in deze crisistijden.

Wisselend beeld bij omzetten en werkgelegenheid

Bij de huidige omzetten is geen rooskleurig beeld te zien. In totaal 93 procent meldt een stagnatie of daling (tot 100 procent) van hun huidige omzetten. Bij de groei van de omzetten is een stijging van 2 procentpunten te zien, van 5 naar 7, vergeleken met de vorige enquête. Voor de komende drie maanden zit er wat licht in, want 44 procent van de branches verwachten dat de trend opschuift van verlies naar stagnatie van de omzetten.

Corona zal ook de werkgelegenheid blijven beïnvloeden. De branche-organisaties zien voor de komende drie maanden dat het aantal banen beperkt afneemt (36 procent) of stagneert (40 procent). Dat steekt iets positiever af tegen de huidige situatie, waar de beperkte afname van de werkgelegenheid juist 45 procent is en 36 procent zegt dat het gelijk is gebleven. Bij de vorige enquête gaf nog 0 procent aan dat er een sterke toename van de werkgelegenheid binnen de branche was, dat is nu gestegen tot 2 procent. Ook voorzag in de juni-enquête slechts 28 procent dat de werkgelegenheid zou stabiliseren; nu is dat 40 procent.  

Onzekerheid over investeringen

Bij de vraag over de impact van het virus op de investeringen lijkt een grote tweedeling merkbaar. Bijna de helft (46 procent) zegt ‘geen grote impact’ te zien. Of zoals directeur Enno Wiertsema van Adfiz, de branchevereniging van onafhankelijk financieel adviseurs, het aangeeft: ‘Onzekerheid over de financiële gezondheid van klanten maakt dat (ook) in onze branche wel voorzichtigheid betracht wordt. Vooralsnog echter zie je niet dat er massaal gestopt wordt met investeren.’ Daar staat tegenover dat niet minder 36 procent een heel andere ervaring heeft: ‘Door vertragingen in de doorloop van procedures lopen investeringen achter en door onzekerheid over de toekomst worden investeringen uitgesteld’, zo meldt de Vereniging van Waterbouwers.

Heeft het virus dan invloed op het aantal faillissementen? 80 procent van de directeuren zegt van niet. Er zijn voorbeelden, zoals de branches van de Nederlandse Ingenieurs en ook de Bakkerijgrondstoffenproducenten die nul faillissementen kunnen melden. In de vorige enquête gaf nog 20 procent aan dat het aantal faillissementen was toegenomen en nu staat dat percentage op 15. 

Naleving coronaregels bottleneck

Het coronavirus dwingt ondernemers natuurlijk niet alleen tot het aanpassen van beleid, tot het uitstellen van investeringen of het aanmelden voor regelingen. Er zijn ook heel praktische uitdagingen. Hoe hou je het bedrijf toegankelijk, en de werknemers en klanten veilig? Hoe ga je om met mensen die ziek zijn of moeten worden getest? Bij de vraag ‘Wat zijn de grootste bottlenecks voor de corona-aanpak?’ wordt duidelijk dat het in de dagelijkse realiteit lastig blijkt om je aan de afspraken te houden. Mensen die zich niet aan de ingestelde coronamaatregelen houden, is bottleneck nummer 3 in de lijst.

Directeur Leon Vincken, van de Vereniging Beveiligingsorganisaties NL, omschrijft het als volgt: ‘Wat erg gemist wordt, zijn duidelijke overheidscampagnes die burgers aanspreken en ook laten zien hoe het wel moet/kan. Zoals het dragen van mondmaskers en boodschappen doen. Er is lage zichtbaarheid buiten algemene oproepen van ‘houd afstand en mijd drukken plekken’.’

En de toekomst…

Voor de verdere toekomst – volgend jaar en later – zijn de verwachtingen erg divers. Sommige branches verwachten dat grote klappen nog moeten komen en andere tonen meer vertrouwen.

Patric Hanselman, algemeen directeur van de brancheorganisatie voor Mode, Interieur, Tapijt en Textiel (Modint) ziet ze beide: ‘Ik verwacht dat bij een aantal branches ook komend jaar nog forse problemen ontstaan. Denk daarbij aan bedrijven die volop leveren aan de traditionele retail in binnen- en buitenland. En sommige markten zijn – ook online – enorm gekrompen. Denk bijvoorbeeld aan de formele kleding. De impact van het thuiswerken en niet meer reizen is daar groot.’

‘Er zijn gelukkig ook markten waar de impact beperkt is. Veel bedrijven hebben ingespeeld op de veranderde omstandigheden. Niet alleen door bijvoorbeeld mondkapjes te gaan produceren, maar ook door te focussen op online en snel aanpassingen in het businessmodel door te voeren. Aan ondernemerschap geen gebrek.’