Deze ondernemers lossen het probleem met stikstof op (een beetje dan)

De stikstofproblematiek legt tal van bedrijfssectoren al een tijdje lam. Dus alles wat leidt tot minder uitstoot is welkom. Ondernemers hebben ideeën genoeg. Van scheiden van koeienpoep en -pies tot elektrische hijskranen. Drie goede – en toepasbare – ideeën voor (veel) minder stikstof.

‘Een keuring van een jaar? dat moet toch sneller kunnen’

Bij enkele koeien- en varkensboeren in Overijssel en Noord-Brabant heeft Yke Roelevink zijn Filterfloor in testopstelling staan. Het systeem is vrij eenvoudig: kunststof vloerpanelen laten de urine door, die vervolgens wordt afgevoerd. De mest blijft liggen en wordt met een schuif of robot naar een aparte opslag geleid. Urine en mest mengen niet, wat voorkomt dat er ammoniak ontstaat en wat ook de gezondheid van de dieren en de boer ten goede komt. ‘De productie kan binnen een paar maanden operationeel zijn’, antwoordt Roelevink op de vraag hoe snel hij met zijn vinding het stikstofprobleem kan verminderen. ‘De belemmering zit hem echter in de regelgeving. En in het winnen van het vertrouwen van boeren.’

Yke RoelevinkVan: Filterfloor
Wat: Poep en pies scheiden in de stal

Met dat laatste doelt hij op eerdere innovaties om de uitstoot in en rond stallen te verminderen. Die brachten niet altijd het gewenste resultaat, of bleken achteraf niet te voldoen in de ogen van de overheid. ‘Boeren zijn daardoor terecht sceptisch geworden over oplossingen.’

Tekst gaat verder na de foto

Een ander obstakel is de keuringsperiode voor zijn innovatie: die duurt maar liefst meer dan een jaar. ‘Dat zou toch sneller moeten kunnen gezien de urgentie van de stikstofcrisis. Laten we een les trekken uit de ontwikkeling en validatie van het coronavaccin.’ Ook de procedure zelf kan beter op zijn product worden toegespitst door álle emissiereductie in kaart te brengen, niet alleen die van ammoniak. ‘Anders kunnen we ditzelfde traject over een paar jaar nog een keer doen.’

Zicht op een snelle toepassing is er niet, maar Roelevink heeft wel contacten met ‘gelijkgezinden’ opgedaan. ‘We denken na over het vormen van een consortium van bedrijven die plannen hebben voor toekomstbestendige stallen. En we denken na over systemen om de voorraden urine en mest die overblijven bij de boeren te verwerken. Zo kunnen er mineralen uit de urine worden gewonnen of kan er energie mee worden opgewekt. ‘Op deze manier willen we het voor de boeren nóg interessanter maken.’

Nog een issue: potentiële investeerders hebben, net als veehouders, aarzelingen om in innovaties te stappen zolang die niet goedgekeurd zijn. Hij heeft nog wel een idee om die impasse te doorbreken: koop een aantal lege stallen op en stop daar een aantal nieuwe stalsystemen in om ze te laten testen door wetenschappers.

Zo innoveren we ons uit de stikstofcrisisWat als je een mooi product hebt bedacht, hoe krijg je dat dan vervolgens ‘naar de markt’? En hoe zorg je dat het betaalbaar en toepasbaar is voor de klant? Rond dit soort vragen organiseren de Groene Groeiers, het VNO-NCW-netwerk van duurzame ondernemers, regelmatig ‘matchingbijeenkomsten’. Daar komen bedenkers van innovaties in contact met potentiële klanten en investeerders, en vertegenwoordigers van de overheid. De voorbeelden uit dit artikel kwamen aan bod tijdens een matchingbijeenkomst eind vorig jaar die over stikstof ging. Hoe eerder de impasse rond stikstof kan worden doorbroken, hoe sneller het Nederlandse bedrijfsleven weer ‘gewoon’ kan ondernemen en groeien. Naast stikstof ging het in eerdere sessies onder meer over water en plastic. Ook vonden er bijeenkomsten plaats bij Auping, Heineken, Philips en Vion.

‘Wat we doen is echt geen rocket science’

Het bedrijf IBK uit Houten lijkt op het eerste gezicht een vreemde eend in de bijt tussen deze drie bedrijven. De speciale hoog-temperatuur-warmtepomp van IBK zorgt namelijk niet direct voor minder stikstofuitstoot. In elk geval niet zoals de Filterfloor bij de boer. Maar indirect draagt het bedrijf wél bij aan minder stikstof in Nederland. ‘Vergelijk het met de elektrische auto. Die maakt het mogelijk dat je op basis van duurzame energie kunt rijden’, zegt Ertan Törün van IBK. 

Ertan TörünVan: IBK
Wat: Heel heet water met stroom‘Onze warmtepomp is bestemd voor industriële bedrijven die met hoge temperaturen werken. In sectoren als de chemie, voeding, zuivel en papier worden temperaturen rond de 100 graden gebruikt. Het probleem daarbij is dat je tot voor kort met elektrisch aangedreven warmtepompen zulke hoge temperaturen niet kon bereiken. Daarvoor heb je toch gas nodig, of zelfs olie. Dus een overschakeling op bijvoorbeeld wind- of zonne-energie was voor dit soort bedrijven niet mogelijk.’

Tekst gaat verder na de foto

Maar zie daar de warmtepomp van IBK: die maakt het nu wel mogelijk om – met stroom – restwarmte van bijvoorbeeld 50 graden op te waarderen tot 120 graden. In 2012 begon het bedrijf samen met TNO en andere partners met de ontwikkeling van de pomp. In de jaren daarna is een stoom producerende warmtepomp voor verpakkingsbedrijf Smurfit Kappa ontwikkeld en getest. Na dat demonstratieproject is het nu tijd om de pomp op de markt te brengen. Törün: ‘Mensen kennen ons vooral als koude-technisch bedrijf, en minder van de warmtepompen.’ Dus daar valt nog wel wat missiewerk te verrichten. ‘Verder is het geen rocket science wat we doen. Het is geen nieuwe technologie maar het slim combineren van bestaande componenten. Als de klant zijn installatie er indien nodig op aan heeft gepast, kunnen wij de pomp plaatsen en laten zien dat het werkt.’

Stikstof, wat was ook weer het probleem?

‘Straks wil niemand nog investeren in diesel aangedreven kranen’

Het was eigenlijk toeval dat Spierings Mobile Cranes in het Brabantse Oss tot een stikstofoplossing kwam. In 2010 werd de City Boy ontwikkeld: een mobiele kraan die vanwege zijn compactheid geschikt is voor klussen in binnensteden. ‘Compact betekent zo weinig mogelijk componenten. Dus hebben we de zware dieselmotor vervangen door een kleinere elektrische.Met wat we aan gewicht bespaarden konden we de capaciteit van de kraan vergroten’, legt ceo Koos Spierings uit. Extra voordeel: de kraan hijst stil. Jaren later zou juist die keuze voor elektrisch hijsen van pas komen in het nieuwe stikstoftijdperk. Want veel bouwprojecten kwamen stil te liggen omdat er tijdens de bouw stikstof vrijkomt, onder andere van dieselmotoren.

Koos SpieringsVan: Spierings Mobile cranes
Wat: Fluisterkraan zonder uitstoot

Spierings is de eerste in de wereld met hybride kranen. Nog wel hybride, want als er geen stroom op de bouwplaats is, kan nog altijd worden overgeschakeld op diesel. Ook kan de City Boy op diesel naar de bouwplaats worden gereden. En dan het laatste stuk door de stad op stroom, want in binnensteden is steeds vaker een milieuzone ingesteld. Spierings produceert inmiddels drie modellen kranen die hybride kunnen hijsen (de duurste kost 1,2 miljoen euro).

Tekst gaat verder na de foto

De ceo merkt dat de vraag naar zijn kranen toeneemt. ‘Klanten – kraanverhuurbedrijven – zeggen dat dit de toekomst is. Ze willen niet meer investeren in diesel aangedreven kranen, want die gaan er op termijn toch uit.’ Hij zal nog wel wat werk hebben om iedereen bewust te maken van het bestaan van grote kranen die op stroom werken. ‘Nou ja, ik sprak laatst wel een aannemer die straks misschien naar zijn kraanverhuurder stapt met de vraag om een kraan van ons.’ 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.