1 kwartaal Brexit: 'Het is heel veel meer gedoe geworden'

Het eerste kwartaal van de EU-na-Brexit is voorbij. Wat zijn de eerste ervaringen van ondernemers? En hoe belangrijk is het dat de Europese Unie en de Britten weer om de tafel gaan zitten?

 

‘The deal is done’, twitterde de Britse premier Boris Johnson triomfantelijk op de dag voor Kerst. Maar eerlijk gezegd kan Marcel van Bruggen, transportmanager en ‘hoofd Brexit’ van transportbedrijf Best Fresh Food niet zo heel veel enthousiasme opbrengen voor die deal. ‘De deal bleek helemaal geen deal.’ Niet dat hij ongelooflijk veel last heeft van de veranderingen. ‘Wij hadden enigszins een voorsprong omdat we al naar niet-EU-landen exporteerden. Ons bedrijf heeft een speciale afdeling die zich bezighoudt met douaneformaliteiten. Daar is per 1 januari gewoon een land bijgekomen.’ Wat hij wel merkt: in zijn ogen doen de Britten maar matige inspanningen om de handel vlot te laten verlopen. ‘De Britten hebben een andere instelling. Zij zeggen: ‘Als jullie met ons willen handelen, regel dan ook al het papierwerk maar.’ Dat maakt alles veel gecompliceerder.’ Dat betekent dat Van Bruggen nu een Engels bedrijf in de arm moet nemen voor het papierwerk, want als Nederlands bedrijf mag je die inklaring niet doen. Terwijl hij gewend was in de handel met Noorwegen en Zwitserland – ook geen EU-landen – dat de klant de inklaring regelde. Wel zo gemakkelijk, vindt Van Bruggen: ‘Zij kennen de taal en de gewoonten, je verdeelt de lasten zo een beetje. Wij regelen het tot de grens, de klant erna.’

 

‘Grote bedrijven doen de bulk van de handel, kleine mijden het VK’

 

Het wordt hoe dan ook lastiger en kostbaarder om lading naar de andere kant te krijgen, voorziet Van Bruggen. Zeker als de Britten straks ook de strengere grenscontroles gaat uitvoeren op importproducten, zoals de EU nu al doet. ‘Er komen dikkere stromen. Grote bedrijven gaan de bulk van de handel op zich nemen en de kleinere bedrijven gaan het Verenigd Koninkrijk mijden.’

80 procent bedrijven heeft last van BrexitUit een onderzoek van de Nederlands Britse Kamer van Koophandel (NBCC) onder 125 van de leden, blijkt dat bij 40 procent van de Nederlandse en Britse bedrijven de omzet daalde. Bijna twee derde van de bedrijven heeft last van Brexit, concludeert het NBCC. 80 procent van de bedrijven die goederen van en naar het VK verhandelen heeft op een of andere manier last van Brexit. Zo zijn de kosten hoger, de marges lager, is er meer bureaucratie en zijn er meer vertragingen sinds 1 januari, geeft 61 procent van de ondervraagden aan. Ongeveer een kwart van de Nederlandse bedrijven hebben een vestiging in het VK om problemen te omzeilen of denkt daarover na. Voor Britse bedrijven is dat 45 procent. 

Wat is de schade van Brexit en wat die van corona?

‘Het effect van Brexit is eigenlijk niet nauwkeurig te meten doordat er ook schade is door de coronacrisis’, zegt Sebastiaan Scholte van het luchtvrachtbedrijf Kales. Het bedrijf fungeert als de vrachtafdeling van vliegtuigmaatschappijen zoals Virgin, die dat hebben uitbesteed. ‘Met luchtvracht kun je als gescreende known shipper vrij makkelijk door de hele EU. Maar voor vracht van en naar het VK moet nu elke vrachtlading apart gescreend worden op veiligheid. En de tarieven zijn niet alleen slecht, de bijbehorende bureaucratie ook. Laten we wel wezen, het is toch raar dat op 1 januari niet meer ging, wat op 31 december zonder problemen mocht.’

 

Toch vallen de problemen wel mee, zegt Scholte. ‘Vanuit ons perspectief zijn er geen dingen die heel ingewikkeld zijn, mensen passen zich aan aan de nieuwe regels. Formulieren invullen doe je maar één keer fout, dan weet je hoe het moet. We hebben ons goed kunnen voorbereiden, maar ik merk wel dat de Britten er veel chaotischer inzitten. Ze hebben soms een wat onrealistisch beeld van hun positie in de wereld. Ze laten het allemaal maar een beetje gaan, want jullie willen toch met ons handelen? Alsof wij slechts een vragende partij zijn.’

 

‘Iedereen is gebaat bij een goed handelsakkoord’, vindt Scholte. ‘Vooral het VK. We zijn met elkaar verweven, vooral in supply chains. Het is nu zo ingewikkeld en onvoorspelbaar geworden dat een transitlading zomaar teruggestuurd wordt naar het VK omdat de papieren niet in orde blijken.’ Hij denkt niet dat er ladingstromen gaan verschuiven van de EU naar het VK. Daarvoor hebben de Britten gewoon te weinig vrachtcapaciteit vergeleken met de luchthavens van Amsterdam, Brussel en Frankfurt. Maar ‘de Britten pompen heel veel geld in hun Brexit-herstelplannen.’ Dus wie weet wat dat nog gaat veranderen.

 

Veel is nog onduidelijk over de handelsdeal

Voor de plantensector staat er sinds Brexit wel behoorlijk wat op het spel, stelt Godfried Smit van ondernemersvereniging evofenedex. ‘Er zijn heel veel mkb-bedrijven die alleen binnen de EU zaken doen. Zij profiteren van de Europese markt en nu is het Verenigd Koninkrijk een zogenoemd ‘derde land’ geworden. Die bedrijven hebben veel moeite met voldoen aan alle nieuwe regels. Daar konden ze zich maar in beperkte mate op voorbereiden. Toen op kerstavond het akkoord naar buiten kwam, was nog veel onbekend.’ En de deal heeft niet per se veel meer duidelijkheid opgeleverd. Veel is nog niet goed uitgewerkt. Daar komt nog bij dat de Britten het akkoord maar gedeeltelijk uitvoeren en een deel van de effecten steeds uitstellen. ‘Daardoor krijgen we geen goed beeld van de gevolgen van een volledige uitrol.’ Zo is er invoerdocumentatie nodig voor alle producten van dierlijke en plantaardige oorsprong. Die vallen waarschijnlijk vanaf 1 januari 2022 onder de Britse importtarieven en veiligheidsregels. Maar hoe dat er dan precies gaat uitzien?

 

‘toch raar dat op 1 januari niet meer ging, wat op 31 december gewoon mocht’

 

Al die onduidelijkheid leidt nu tot (kostbare) misverstanden. ‘Vrachtwagenchauffeurs zijn geneigd om in Engeland gewoon door te rijden als ze van de ferry af komen. Als er dan iets mis is met de documentatie is dat achteraf alleen met heel veel moeite weer recht te trekken. Daar moeten we zelf ook aan werken in de voorlichting.’ Daar komt nog bij dat er in Engeland te weinig douanekantoren zijn en als ze er wel zijn, zijn er lange wachttijden. Smit: ‘De eerste weken leek het alsof de Britse ambtenaren nog niet helemaal ingesteld waren op de nieuwe situatie.’

 

Oorsprongsregels groot knelpunt na Brexit

Wat Smit betreft is er snel overleg tussen de EU en het VK nodig om nog een aantal losse eindjes uit het akkoord goed te regelen. Zijn grootste verwachte knelpunt: de oorsprongsregels. Het VK en de EU hebben afgesproken dat ze elkaars producten ontzien bij heffingen. Maar wat als je in een keten zit met bedrijven van buiten de EU en het VK? Als je in Nederland bijvoorbeeld machines bouwt met onderdelen die voornamelijk in Azië worden gemaakt? ‘Of rozen uit Zuid-Kenia die verhandeld worden via de bloemenveiling in Aalsmeer?’, geeft Smit een voorbeeld dat hij recent tegenkwam. ‘Die gaan niet meer onder een nultarief naar het VK. Dat is toch slecht voor de handel.’ Nu moet elke bloem die niet is gekweekt in de EU aparte documentatie hebben. Dat bloemen en planten op grote schaal langs de EU gaan, direct naar het VK, ziet hij zo snel niet gebeuren. ‘Theoretisch kan dat, maar het distributienetwerk in de EU is veel sterker.’

 

Dat brengt Smit wel op een aanbeveling aan de politiek: houd de Britten wel in de gaten. ‘We moeten erop letten dat het VK zich aan de regels houdt’, waarschuwt hij. ‘Ze gaan heel handig om met regels. Zo proberen ze assemblage aantrekkelijker te maken.’ Volgens Smit kan het nodig zijn om de regels hierop aan te passen in een richting die aansluit op de behoeften van ondernemers. En te zorgen dat we beter blijven dan de Britten. ‘Onze keuringsdiensten worden wereldwijd beschouwd als first class standard, daar willen bedrijven ook buiten de EU graag aan voldoen. Onze standaarden gaan dan werken als een kwaliteitskeurmerk waarmee je overal in de wereld welkom bent.’

 

‘De Britten realiseren zich niet wat ze zich op de hals hebben gehaald’

 

Verder praten over de handelsdeal móet

Het kan wel zijn dat ‘Brussel’ en ‘Londen’ even genoeg van elkaar hebben, zoals ex-europarlementariër Kati Piri begin dit jaar zei in een Forum-interview, ze moeten toch snel weer aan tafel vinden de ondernemers. Het is ook wel logisch, zegt Sebastiaan Scholte van Kales. ‘Het VK was toch decennialang partner van de EU’, zegt hij. ‘In business, maar ook bij geopolitieke zaken. Ik kan me voorstellen dat ze nu nog iets hebben van: eerst maar eens door de coronacrisis komen en dan de economie aanzwengelen. Voor dat laatste kunnen ze elkaars steun goed gebruiken.’

 

De uitzending van de BBC waarin Marcel van Bruggen is te zien, kun je hier bekijken.

 

’70 procent van de Engelse ontbijttafel komt van het vasteland’, stelt Marcel van Bruggen (Best Fresh Group). ‘Voor de BBC voorspelde ik onlangs dat de Britten door de Brexit-heffingen veel meer moeten betalen voor hun importgoederen. Ik kreeg meteen op sociale media reacties in de trant van: Wie wij wel niet waren om zo te praten. Ik denk niet dat de Britten zich realiseren wat ze zich op de hals hebben gehaald.’

 

Op de foto bovenaan het artikel is de allereerste ferry te zien die na Brexit naar het VK ging vanaf het Nederlandse Hoek van Holland. Vanaf vanaf dat moment golden er ‘ineens’ weer douaneformaliteiten voor het goederenverkeer

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.