Een tweede termijn voor Trump: wat betekent dit voor Europa?

De terugkeer van Donald Trump in het Witte Huis trekt onvermijdelijk de aandacht van Europa. Europese beleidsmakers hebben maandenlang scenario’s voorbereid op een hernieuwd presidentschap van Trump, maar het blijft vooralsnog onvoorspelbaar hoe de situatie zich zal ontwikkelen. Welke mogelijke beleidswijzigingen zou Trump kunnen doorvoeren, en wat is het effect hiervan op de Europese Unie?

Klimaatbeleid

Trump zal waarschijnlijk opnieuw uit het Akkoord van Parijs stappen, wat de wereldwijde klimaatmaatregelen kan vertragen en de doelen van het akkoord moeilijker haalbaar maakt. Hij zal waarschijnlijk geen financiering verstrekken voor klimaatactie in armere landen, wat hun overgang naar groene energie bemoeilijkt. Amerikaanse bedrijven zullen daarnaast minder strenge milieuverplichtingen hebben, wat de concurrentieverhouding met Europese bedrijven scheef kan trekken. Trump is ook tegen het wereldwijde plasticverdrag, wat de onderhandelingen kan bemoeilijken. Veel landen en instanties zullen dan naar de EU kijken om de leiderschapsrol over te nemen. Daarnaast zal Europa meer moeten dealen met klimaatrampen en de opwarming van de aarde, terwijl de VS verantwoordelijk is voor meer dan een tiende van de wereldwijde vervuiling. 

Energiebeleid

Trump’s energiebeleid luidt in drie woorden: ‘drill, baby, drill’. Hij zal zich richten op het opvoeren van fossiele brandstoffen en olie- en gaswinning, waarbij zijn gekozen kandidaat-minister voor Binnenlandse Zaken, Doug Burgum, nauwe banden heeft met fossiele brandstofbedrijven. Daarnaast wil hij een einde maken aan Biden’s bevriezing van vergunningen voor nieuwe LNG-projecten. Trump sluit de afschaffing van de Inflation Reduction Act (IRA) niet uit, wat de groene transitie kan vertragen. Dit creëert onzekerheid voor de Europese energiemarkt, maar kan ook betekenen dat banen en bedrijven in groene technologieën, zoals wind, zonne-energie en alternatieve brandstoffen naar Europa verhuizen, waardoor de EU een koploper in de energietransitie kan worden. 

Handelsbeleid

Trump zal handel uit het oogpunt van nationale veiligheid en geopolitiek bekijken. Daarbij zal hij zijn ‘America First’ handelsbeleid voortzetten. Met name het Europese handelsoverschot met de VS is hem een doorn in het oog. Trump wil banen terugbrengen naar de VS en heeft gedreigd met het invoeren van tarief muren van rond de 20 procent op producten uit de rest van de wereld, naast een tariefmuur van tot 60 procent voor alle import uit China. Als effect zal de vraag naar Europese producten en de euro verminderen. Dat kan tot een breder handelsconflict leiden. Brussel kan reageren met nieuwe tarieven die vooral producten uit swing states raken, en strategische handelsallianties zoeken om de impact te verzachten. Handelsgeschillen met de VS, zoals tarieven op staal en aluminium en de subsidies voor Airbus en Boeing, zullen waarschijnlijk verergeren onder Trump. 

Financieel beleid

Trump’s overwinning kan de wereldwijde uitrol van bankkapitaalregels (Basel III) vertragen of stoppen, wat risico’s voor financiële instabiliteit vergroot. Wall Street zal waarschijnlijk op korte termijn positief reageren op zijn economische beleid dat productie stimuleert en regelgeving versoepelt, vooral op het gebied van concurrentie. Daarnaast heeft Trump zijn frustratie geuit over Europese inspanningen om Amerikaanse bedrijven te reguleren. De EU zou haar inspanningen kunnen versnellen om minder afhankelijk te worden van de VS door een economische veiligheidsstrategie te ontwikkelen die de nadruk legt op Europese productie en diversificatie van internationale leveranciers en markten. Dit kan leiden tot meer druk binnen Europa om fusies van grote Europese bedrijven toe te staan en overheidssteun te verlenen om Europese kampioenen te versterken. 

Defensie beleid

Een overwinning van Trump betekent dat Europa minder op de VS kan rekenen voor defensie en veiligheid. Trump ziet weinig in multilateraal overleg en dreigde eerder de NAVO te verlaten. Hij verwakt de alliantie door nakoming van de verplichting uit Artikel 5 (wederzijdse defensiegarantie) in twijfel te trekken. Dit leidt tot discussies binnen de NAVO over de Europese bijdrage. Trump kan ook de Amerikaanse militaire hulp aan Oekraïne beëindigen en druk uitoefenen op Kiev om een vredesakkoord met Rusland te sluiten. Hierdoor zou de EU nauwer moeten gaan samen werken en gedurfde beslissingen nemen, zoals gezamenlijke leningen voor de defensie-industrie. Europese hoofdsteden kunnen proberen de Trump-administratie te paaien door meer Amerikaanse wapens te kopen, terwijl de Europese Commissie juist inzet op ontwikkeling van de EU-defensie-industrie. Die is nodig voor de strategische autonomie van de EU.     

Politieke en bestuurlijke structuren

Trump’s beleid kan leiden tot verdere polarisatie en versterking van oligarchische structuren in de VS. Dat beïnvloedt ook de internationale orde. Volgens Fiona Hill, voormalig Trump-adviseur, beweegt de VS richting autocratie. Dit stelt de EU voor de vraag hoe zij haar waarden kan blijven uitdragen. Trumps overwinning kan ook Europese populisten inspireren, zoals AfD in Duitsland.