Van oudsher is Europa, met Nederland voorop, een voorvechter van open economieën en vrijhandel. In de afgelopen jaren is met de opkomst van nieuwe markten en veranderde verhoudingen op het wereldtoneel het besef gekomen dat vrijhandel en openheid alleen niet voldoende is. ‘Reciprociteit’ is het nieuwe sleutelwoord.
Een open Europese markt voor derde landen zonder markttoegang en gelijke kansen in het buitenland zet Europese bedrijven op achterstand. In het afgelopen jaar heeft de EU daarom meerdere acties ondernomen om het speelveld weer gelijk te trekken. Zo is er in de herziening van het EU-buitenland beleid hernieuwde aandacht voor naleving en handhaving van vrijhandelsverdragen- met daartoe de aanstelling van een Chief Enforcement Officer.
Ook ligt er een aantal andere voorstellen op tafel die onder het Franse voorzitterschap hoogstwaarschijnlijk aangenomen zullen worden.
Uitbreiding handelsdefensieve Toolbox
In de gereedschapskist van de Commissie zitten straks bijvoorbeeld twee instrumenten voor de aanbestedingsmarkt. Gesloten buitenlandse markten- terwijl bedrijven uit die landen wel zonder problemen in Europa aan de slag kunnen- zijn de Commissie al langere tijd een doorn in het oog. Daarom wil de EU een ‘International Procurement Instrument’ (IPI) invoeren.
Ook op de eigen interne markt wil de Europese Commissie het speelveld gelijk trekken. Hiertoe zijn voorstellen gedaan om verstorende buitenlandse subsidies- waaronder van staatsbedrijven- aan te pakken. Dit moet niet alleen de aanbestedingsmarkt gelijk trekken maar ook werken bij overnames en om in het algemeen staatssteun te reguleren- zoals het Europese staatssteunkader al doet met subsidies van Europese landen.
Naast het gelijke speelveld wil de EU bedrijven en overheden ook beschermen tegen sancties en dwangmiddelen vanuit het buitenland. Het ‘anti-coercion instrument’ is begin december gepresenteerd. MKB-Nederland en VNO-NCW bekijken dit voorstel en maken onze positie op. In 2022 staat ook de herziening van het Blocking Statute op de agenda. Het is van belang dat beide instrumenten goed op elkaar aansluiten.
Ook de ‘offensieve’ kant mag meer aandacht krijgen, zoals een competitieve exportkrediet regeling.
Blijven werken aan vrijhandel
De uitbreiding van de handels defensieve toolbox betekent zeker niet dat Europa volledig van het vrijhandelspad af wil stappen. De EU staat nog steeds voor een op regels gebaseerde internationale samenwerking, maar dan wel een waar iedereen zich aan dezelfde spelregels houdt en de EU dit ook af kan dwingen.
