Natuurherstel: een Nederlands probleem of kunnen andere landen ook in de knel komen?

Nederland was zich direct bewust van de mogelijke gevolgen van de nieuwe verordening natuurherstel die de Europese Commissie (EC) in juni 2022 presenteerde. Dit heeft alles te maken met het feit dat we niet voldoen aan de Europese habitatrichtlijn (HR), met de stikstofcrisis als gevolg. De verordening natuurherstel is in feite een aanvulling op de HR. De nieuwe wet introduceert juridisch bindende streefdoelen (met duidelijke deadlines) voor natuurherstel. In principe staat dit ook in de HR, alleen zijn er hier geen duidelijke termijnen vastgesteld. De EC wil deze tekortkomingen herstellen met de natuurherstelwet.

Het is geen moeilijke optelsom om te concluderen dat Nederland waarschijnlijk nog verder op slot komt te zitten door deze aanvullende eisen. Vooral ook met het oog op het feit dat de nieuwe verplichtingen ook gaan gelden voor gebieden buiten Natura 2000 gebieden. De stikstofcrisis laat zien dat het enorm complex is een oplossing te vinden voor (alleen) Natura 2000 gebieden, en dat het enorm veel geld kost (€25 miljard).

Zijn andere landen dan niet bang voor Nederlandse taferelen? Landen met een grote bosbouwsector, zoals Zweden en Finland hebben grote zorgen, voornamelijk vanwege de specifieke eisen voor natuurherstel in bosecosystemen. Daarnaast laat het huidige debat in Brussel zien dat er algemene zorgen zijn over o.a. het tijdspad verbonden aan de doelen, de kosten en de monitoringseisen. Het is daarom te verwachten dat er tijdens de onderhandelingen wel her en der geschaafd zal worden aan het voorstel. Maar zoals het er nu voor staat zal dit niet voldoende zijn om de Nederlandse zorgen weg te nemen.

MKB-Nederland en VNO-NCW erkennen het belang van biodiversiteit voor de maatschappij, het klimaat en de economie. In dat kader vinden wij het ook belangrijk dat de Europese biodiversiteit dusdanig vooruit gaat dat ecosystemen in een goede staat zijn en dat bedreigde plant- en diersoorten zich weer in Europa kunnen vestigen. Tegelijkertijd moeten we erkennen dat er bij iedere doelstelling afwegingen en keuzes gemaakt moeten worden om tot de juiste balans te komen met andere uitdagingen, bijvoorbeeld op het gebied van woningbouw, infrastructuur en klimaat. Vooral in een dichtbevolkt land zoals Nederland, het op één na dichtstbevolkte land van de EU. In Nederland leven bijna vijf keer meer mensen per km2 dan gemiddeld in de EU.

Het is dan ook niet verassend dat er in andere landen niet direct zorgen zijn. In veel landen is er (veel) meer ruimte voor economische activiteiten en natuur, terwijl elke locatie in Nederland binnen een straal van 25 km afstand van een Natura 2000 gebied ligt. Echter, Nederland had ook geen zorgen toen de HR in 1992 in werking trad. We zullen daarom ons best moeten doen om collega’s in andere landen ervan te overtuigen dat deze nieuwe natuurherstelwet mogelijk kan leiden tot conflicten met andere belangen. Dit is een moeilijke opgave omdat andere landen nog geen stikstofachtige taferelen hebben meegemaakt.

In verband met de beperkte ruimte in Nederland stellen wij voor om in te zetten op een natuur-inclusieve aanpak. Daarmee kan de biodiversiteit in Nederland worden verbeterd, zonder extra afgebakende natuurgebieden aan te wijzen. Met een natuur-inclusieve aanpak kan biodiversiteitswinst behaald worden in gebieden waarbij dit niet de primaire functie is. De nieuwe natuurherstelwet zou hier ruimte voor moeten bieden in plaats van dezelfde eisen te stellen voor alle lidstaten.