Kritieke grondstoffen zoals kobalt, lithium en grafiet zijn het ‘nieuwe goud’. Deze stoffen zijn essentieel voor de energietransitie omdat zij bijvoorbeeld worden toegepast in windmolens, batterijtechnologie en zonnepanelen. Juist deze grondstoffen kennen een kwetsbare toeleveringsketen, met
20-10-2022
Op 19 september 2022 heeft de Europese Commissie haar voorstel voor een Interne Markt Noodinstrument gepubliceerd. Het voorstel heeft niet enkel als doel om de interne Europese grenzen zoveel mogelijk open te houden tijdens een crisis. Het bevat ook vergaande, en mogelijk contraproductieve, bevoegdheden voor de Commissie om in te grijpen in de toeleveringsketens van bedrijven.
De interne markt is Europa's sterkste troef, ook in tijden van crisis
Het is van groot belang om de interne markt te beschermen in tijden van crisis. Tijdens de coronacrisis raakte de interne markt gefragmenteerd door ongecoördineerde reis- en invoerbeperkingen, het gebrek aan voorspelbaarheid en afstemming van nationale crisismaatregelen en de daaruit volgende verstoringen van toeleveringsketens. Dit maakte het voor ondernemers moeilijk, zo niet onmogelijk, om hun klanten te voorzien van essentiële goederen en diensten.
Bescherm de goede werking van de interne markt
Het beschermen van de interne markt moet een prioriteit zijn tijdens een volgende crisis. Om een herhaling van de chaos op de interne markt te voorkomen, bevat het voorstel voor een Interne Markt Noodinstrument daarom een nuttig kader waaraan nationale crisismaatregelen moeten voldoen. Zo bevat het instrument een ‘zwarte lijst’ van nationale crisismaatregelen, zoals een verbod op intra-EU exportverboden.
Vraagtekens bij voorstellen voor vérgaande overheidsinterventie
De reikwijdte van het voorstel overstijgt echter het beschermen van de vrijheden van de interne markt. Het voorstel verschaft de Commissie namelijk buitengewone bevoegdheden om de levering van strategische goederen en diensten zeker te stellen. Zo kunnen bedrijven onder meer worden verplicht om strategische voorraden aan te leggen, concurrentiegevoelige informatie te delen en leveringen te prioriteren (ten kosten van bestaande contractuele verbintenissen).
Het risico op contraproductief crisisbeleid
Tijdens een crisis hebben bedrijven al hun middelen nodig om operationeel te blijven of zelfs te overleven. De coronacrisis heeft bewezen dat bedrijven snel kunnen reageren als zij hier de vrijheid toe krijgen. Zo behoorden Europese vaccinproducenten tot de wereldwijde koplopers en pasten bedrijven hun productieprocessen aan om persoonlijke beschermingsmiddelen zoals mondkapjes te produceren. Het noodinstrument moet bedrijven faciliteren in hun crisisaanpak, niet onbedoeld tegenwerken door overmatige overheidsinterventie.
Het Europees Parlement en de Raad van ministers zijn nu aan zet om een standpunt in te nemen ten aanzien van het voorstel.
