Betere EU-regels voor internetplatformen: 7 tips

Met twee nieuwe wetsvoorstellen, de Digital Service Act (DSA) en de Digital Markets Act (DMA), wil de Europese Commissie burgers en bedrijven beter beschermen in het digitale tijdperk. Het digitale landschap is de afgelopen decennia flink veranderd door nieuwe technologieën en businessmodellen.

De toename van onlineplatformdiensten zorgt voor meer gemak voor consumenten en gebruikers, maar het heeft ook geleid tot een groei van illegale content online waaronder een toename van import van gevaarlijke en namaakproducten van buiten de EU. De toenemende marktmacht van grote internetplatformen vormt bovendien een bedreiging voor eerlijke concurrentie in de EU. Voor ondernemers leidt dit tot problemen zoals inbreuk op intellectueel eigendom, verlies van vertrouwen van consumenten in de online markt, oneerlijke concurrentie en oplopende kosten om deze ontwikkelingen te bestrijden.

De voorstellen uit Brussel zijn een stap in de goede richting om de problemen in de digitale economie aan te pakken. Het is van groot belang dat de nieuwe set van regels goed wordt uitgewerkt, zodat het geen onnodige lasten of rechtsonzekerheid veroorzaakt voor het bedrijfsleven en ruimte laat voor innovatie en nieuwe toetreders. MKB-Nederland en VNO-NCW verwelkomen de voorstellen en we geven graag enkele tips mee voor Europese beleidsmakers in de beoordeling van de voorstellen:    

1. Houd rekening met het mkb

Er bestaan grote verschillen tussen online dienstverleners, zowel in type diensten als in formaat. Het is goed dat de Europese Commissie in de DSA rekening houdt met de beperkte middelen van het micro- en kleinbedrijf. Transparantie is een belangrijk middel om vertrouwen van gebruikers in onlinedienstverlening te versterken. Tegelijkertijd bestaan er al aardig wat transparantieverplichtingen en moet goed gekeken worden of er geen sprake is van overlap of conflict. De verplichtingen moeten behapbaar blijven voor kleinere spelers. Ook om te zorgen dat ze de mogelijkheid hebben om toe te treden op de markt. Doen we dat niet, dan bestaat de kans dat er weinig verandert aan de marktdominantie van grote partijen. We vragen dan ook om een behoud van de uitzondering voor het micro- en kleinbedrijf in de DSA voor generieke verplichtingen. We zien om dezelfde reden ook graag dat het middelgrote bedrijf met een klein bereik wordt uitgezonderd.

2. Bewaak de kernprincipes van de e-Commerce richtlijn

We steunen het behoud van de kernbeginselen van de huidige e-Commerce richtlijn in de DSA, het ‘land-van-oorsprong’ principe, de aansprakelijkheidsuitzonderingen en het verbod op een algemene monitoringsplicht. Deze kernprincipes hebben in belangrijke mate bijgedragen aan groei en innovatie in de markt van onlinedienstverlening en moeten daarom gewaarborgd blijven.

3. Focus op illegale content

Het is positief dat de Europese Commissie zich in de DSA richt op bestrijding van illegale content. In de strijd tegen illegale inhoud, waaronder directe import van gevaarlijke producten, zijn we voorstander van de extraterritoriale scope van de DSA, het moeten aanstellen van een wettelijk vertegenwoordiger en het identificeren van zakelijke klanten (handelaars). Legale maar in potentie schadelijke content, zoals desinformatie, dient buiten de scope van de DSA te blijven. Dit soort content is sterk contextueel en moeilijk te definiëren. Ook kan het cultureel subjectief zijn en het is vaak juridisch dubbelzinnig. Het wettelijk regelen van mogelijk schadelijke legale content brengt spanningen met zich mee voor bescherming van fundamentele rechten en vrijheden zoals de vrijheid van meningsuiting. Dit kan beter worden tegengegaan met voorlichting van consumenten en sterke onafhankelijke journalistiek.

4. Stimuleer vrijwillige maatregelen

Het wettelijk kader moet vrijwillige maatregelen bevorderen. Het verbindend kunnen verklaren van gedragscodes door de Commissie werkt onzes inziens in dit kader echter niet bevorderend.

5. Goed balans flexibiliteit en rechtszekerheid

De nieuwe regels van de DMA om eerlijke concurrentie te beschermen moeten flexibel en toekomstbestendig zijn in de snel veranderende digitale market. Tegelijkertijd moet het voor bedrijven duidelijk zijn aan welke EU-regels zij moeten voldoen. Dit vraagt om een goede balans tussen rechtszekerheid enerzijds en ruimte voor flexibiliteit en maatwerk anderzijds. De EU moet ervoor zorgen dat de regels voor de flexibiliteit goed worden uitgelegd zodat ze voor bedrijven duidelijk en voorspelbaar zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor het toepassingsgebied van de DMA. Welke poortwachter platformen onder de regels vallen, zowel aan de hand van de kwantitatieve en de kwalitatieve criteria, moet op basis van heldere objectieve methoden worden vastgesteld.

6. Meer duidelijkheid over verplichten en verboden

Kern van de DMA is een lijst met verplichtingen en verboden die gelden voor platformen met een poortwachtersfunctie. Er is echter nog veel onduidelijkheid over de bepalingen. Een belangrijke vraag is: biedt de lijst voldoende ruimte voor maatwerk i.v.m. de diversiteit van platformdiensten? Ook zijn er specifieke verplichtingen die nog om verduidelijking vragen.  We vragen hier aan de Commissie om voor meer helderheid te zorgen.

7. Versterk toezicht en handhaving

De bestrijding van illegale content en producten en het bewaken van eerlijke concurrentie online is een hele klus. Dit vraagt om deskundig en centraal georganiseerd toezicht en handhaving. Het versterken van de grensoverschrijdende samenwerking met nationale toezichthouders van de diverse lidstaten is echter ook essentieel voor het succes van de DSA en de DMA. De extraterritoriale werking van de regels moet er bovendien voor zorgen dat ook bedrijven buiten de EU verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor het naleven van Europese regels. Ook moeten er meer middelen worden uitgetrokken om de verordeningen goed te kunnen handhaven.