Zo maakt Hans Wijers van starters doorgroeiers

Zet een oud-minister, een oud-eurocommissaris, een hoge ambtenaar en een werkgeversvoorzitter om tafel met een innovatieve ondernemer. Laat ze praten over plannen, cijfers en ambities. En waarom de groei van de onderneming is gestrand. Dit is wat er dan gebeurt.

Binnenkort opent Jeoffrey van den Berg, directeur van Flowid, een gloednieuwe Multipurpose Pilot Plant op campus Chemelot in Geleen. Een plek waar hij klanten die geïnteresseerd zijn in proces-apparatuur mee naar toe kan nemen. ‘Het was tot voor kort voor ons ontzettend moeilijk om in Nederland zaken in beweging te krijgen’, zegt Van den Berg. ‘De chemische industrie is behoorlijk gesloten, al weten wíj wel precies waar onze toegevoegde waarde zit. Een groot chemisch bedrijf dat al heel lang in potten en pannen van 100.000 liter roert, is niet gelijk enthousiast als een stel snotapen aankomt met een reactor van het formaat koektrommel.’
In september vorig jaar kwam er een breekpunt voor Van den Berg en zijn team. PvdA’er Diederik Samsom noemde het Eindhovense bedrijf in de Algemene Beschouwingen ‘een revolutie in de procesindustrie’. Flowid kan de hele chemische industrie zomaar op zijn kop zetten, stelde Samsom in zijn speech. ‘Wie investeert? Straks leggen de Chinezen het geld op tafel en zijn we niet alleen de kennis, maar ook de banen kwijt.’ Want hoe vernieuwend en bewezen de technologie ook is, de volgende stap zetten voor een bedrijf is vaak lastig, zegt oud-AkzoNobel-topman Hans Wijers. Hij zit sinds vorig jaar zogenoemde versnellingstafels voor (zie kader Hoe de versnellingstafel werkt). ‘Opeens moet een ondernemer gaan nadenken op welke markt in welk land hij zich focust. Met welke leveranciers hij gaat werken. Hoe bouw je je organisatie? En hoe blijf je uit handen van de verkeerde soort investeerders? Je kunt wel een fantastische technologie hebben, maar zonder goed nadenken kom je in de problemen.’ Natuurlijk zijn er de heroïsche verhalen à la Steve Jobs en zijn Apple, stelt Wijers. Maar in de praktijk bijten ondernemers nog teveel hun tanden stuk op de organisatie en de groeistrategie van hun bedrijf. 

Hoe de versnellingstafel werkt
Aandacht voor startups is er genoeg, maar wat als een bedrijf de eerste fase heeft overleefd? Met die gedachte startten VNO-NCW en het ministerie van Economische Zaken vorig jaar met de versnellingstafels. Bedrijven die aanschuiven, kunnen bestaande sectoren (zoals chemie of pharma) radicaal veranderen en daarmee bijdragen aan de Nederlandse concurrentiekracht. Tot nu toe hebben bijvoorbeeld Flowid, e-Traction, Redstack en Solynta meegedaan. De innovatie is er, nu de implementatie op grotere schaal nog, hier of in het buitenland. Daarmee kan het bedrijf een grote impact hebben op de Nederlandse werkgelegenheid. Aan zo’n tafel gaan de drie voorzitters – Hans de Boer, Hans Wijers en Bertholt Leeftink – samen met externe experts (die worden ingevlogen voor de specifieke casus) én ambtenaren van EZ in gesprek met de bedrijven. Die hebben al een pakket aan informatie aangeleverd met onder andere cijfers en ambities. Heel concreet wordt er gekeken naar de groeikansen en hindernissen, zodat de ondernemer naar huis gaat met een lijst actiepunten. Na de uitvoering van de acties binnen een ‘versnellingsperiode’ van drie tot zes maanden houdt het werk van de tafel op. Het vinden van concrete bedrijven is geen enkel probleem. Nederland zit vol spannende innovatieve bedrijven. Ook de juiste expertise inbrengen gaat zonder moeite. Het plan is om in de toekomst in heel Nederland met zulke tafels van start te gaan, zodat meer bedrijven kunnen meedoen. In Limburg wordt hiermee al geëxperimenteerd.

Aan tafel
Daarom zette Wijers ondernemer Van den Berg in de zomer van vorig jaar aan zo’n ‘versnellingstafel’. Een bijeenkomst onder leiding van werkgeversvoorzitter Hans de Boer, Hans Wijers en Economische Zaken-directeur Bertholt Leeftink met als doel het verder helpen van veelbelovende bedrijven. Daar schuiven ook altijd een paar anderen aan, zoals oud-eurocommissaris Neelie Kroes. Van den Berg kreeg tien minuten om zijn pitch te doen. In een hoog tempo vuurden zij vragen op hem af. Geen ‘ja, maars’, maar concrete, doelgerichte vragen als ‘Hoeveel geld heb je nodig? Wat wil je zelf in huis houden? Wil je naar India of naar Amerika?’ In Nederland wordt vaak veel geklaagd over regelgeving, maar zo’n initiatief is juist wél weer typisch Nederlands, zegt Wijers. ‘Er kan heel veel hier omdat dit land zo klein is. Er is hier gemeenschapszin. Informaliteit is belangrijk: je hoeft niet eerst urenlang met elkaar kennis te maken.’ Aan de tafel wordt niet eerst uitgebreid gefilosofeerd over het innovatieklimaat in Nederland, zegt Wijers. ‘We kunnen gelijk in actie komen.’
Uiteindelijk moet de ondernemer roeien met de riemen die hij heeft. De fiscaliteit van Nederland kun je niet veranderen, erkent Wijers. ‘Of de regelgeving. Die is voor iedereen hetzelfde en wordt in Den Haag bepaald door de politiek. Maar met wat er is, kunnen we heel ver komen. We kunnen de ondernemer bijvoorbeeld in contact brengen met financiers of hem wijzen op de juiste fiscale instrumenten. Aan het eind van elke bijeenkomst moet er een actieagenda liggen met heel concreet wie wat gaat doen.’ Zo werd Van den Berg gewezen op bronnen om aan de noodzakelijke financiering te komen en kwam hij in contact met AkzoNobel, dat wel wilde praten over zaken.  

Oud-minister, voormalig AkzoNobel-topman en president-commissaris bij Heineken Hans Wijers ‘Typisch Nederlands: we kunnen gelijk in actie komen’

Contacten in China
Het is fijn dat er behoefte is aan jouw product in China, maar het moet er wel komen. Peter de Neef van e-Traction uit Apeldoorn, dat elektrische aandrijflijnen voor bussen en trucks maakt, kwam zelf al jarenlang in het Aziatische land en kende de problemen: radicale verstedelijking zorgt er voor dagelijkse, dikke smog. De Chinese overheid wil graag verduurzamen, dus elektrisch aangedreven bussen en trucks passen perfect in het toekomstplaatje. ‘Voor ons zit meer dan 85 procent van de wereldmarkt voor bussen in Azië daar’, zegt De Neef. ‘Dus dáár moesten we heen.’ Bij de versnellingstafel vertelde hij over zijn buitenlandse plannen. Daar kreeg hij de contactgegevens van het Nederlands consulaat in Chongqing, dat hem nu helpt met het vinden van een geschikte productielocatie. De Neef is nu bezig met het uitbreiden van de vestiging in China om vanuit daar de markt te bedienen.

Jeoffrey van den Berg, directeur Flowid ‘Iets in beweging krijgen was tot voor kort zo moeilijk’

Handje helpen
En daarvoor is natuurlijk extra geld nodig, waar ook de overheid een handje bij kan helpen. De ambtenaren van Economische Zaken, die ook aanwezig zijn bij de tafels, zijn de ‘echte innovatiejongens en meisjes’, zegt Wijers. ‘Niet de regelneven. Ze weten ontzettend goed wat er speelt qua programma’s en financieringsinstrumenten. Daar inzicht in krijgen is heel nuttig.’ Vaak is er meer mogelijk dan ondernemers weten. Dat geld heeft De Neef hard nodig, zeker omdat hij met zijn relatief kleine bedrijf de buitenlandse boer op wil met zijn producten. ‘In Nederland wordt er nog veel te weinig gebruik gemaakt van de funds van de Europese investeringsbank’ zegt De Neef. ‘Wij hebben advies gekregen hoe je zo’n aanvraag moet aanpakken.’ Toen hij in Luxemburg de managementpresentatie hield, kon hij ook de versnellingstafel noemen en de contacten die hij daar opdeed met mensen als Wijers. Dat helpt, merkte hij. 

Peter de Neef, e-Traction ‘We móesten naar China. daar zit onze markt. maar hoe kom je daar?’

Overheid steekt ook wat op
Volgens De Neef steekt ook de overheid via zo’n tafel wat op van het bedrijfsleven. ‘Ze zien zo waar bedrijven die forse potentie hebben mee bezig zijn en waar zij tegen aan lopen, ook op het gebied van regelgeving en het aanbod van innovatiesubsidies’, zegt hij. ‘Er is in Nederland op dit moment heel veel aandacht voor startups, van zakelijke dienstverlening in Amsterdam tot automotive in de regio Eindhoven, maar het is belangrijk voor de werkgelegenheid dat die bedrijven gaan doorgroeien.’ Teveel startups blijven hangen en blijven daardoor klein. Ook Flowid heeft nu de wind in de rug, zegt Van den Berg. ‘Op hoog niveau is nu onderkend dat wat wij maken geen rare nichevinding is. Je bedrijf en je product krijgen daardoor een politieke sexiness. Zeker in een land als Nederland, dat behoorlijk risico-avers is, komt dat goed van pas.’