Zeeman-ceo Erik-Jan Mares: ‘Zuinig gaat ook over mens en milieu’

Sinds zijn aantreden als ceo bij Zeeman is de kernwaarde ‘zuinig’ aardig opgerekt. Betekende het vroeger vooral ‘goedkoop’; voor Erik-Jan Mares betekent ‘zuinig’ óók zuinig op de planeet en zuinig op de mensen in de hele productieketen. Intussen kost een kinder-T-shirt met Mickey Mouse-opdruk nog altijd maar 3 euro 99. Hoe doet Zeeman dat?

De oer-Hollandse Zeeman, de textielsuper met de lage prijzen, is in zeven landen actief. Dus toen tussen eind maart en half mei de winkels in zes van de zeven landen dicht moesten, was dat best even taai, vertelt ceo Erik-Jan Mares. ‘Alleen Nederland bleef open. Twee derde van de omzet viel gewoon weg. Gelukkig gingen we gezond de crisis in. Toen we half mei weer opengingen, hadden we dermate goede omzetten dat we tot aan de tweede coronagolf structureel op een hoger niveau hebben gezeten. We hebben het afgelopen jaar ook niemand vanwege de crisis hoeven te ontslaan. Sterker nog: we groeien.’

Groeien, bodemprijzen én duurzaam produceren: gaat dat wel samen?

‘Bij Zeeman gaan we uit van onze kernwaarde ‘zuinig’. Om te beginnen hebben we onze ontwerpafdeling gewoon in eigen in huis. We besteden ongelooflijk weinig geld aan marketing, omgerekend naar percentages per omzet. De productie in het Verre Oosten houden we in eigen hand: zonder tussenpersonen. Verder produceren wij in heel grote hoeveelheden. Als ik bijvoorbeeld naar dure A-merken kijk: die hebben verschillende producten in allerlei kleuren en pasvormen. Wij hebben één model T-shirt, met een V-hals of een ronde hals. Je kunt je voorstellen dat dat voor fabrieken erg interessant is: ze hoeven hun machines maar één keer in te stellen. Tot slot: de meeste grote fashion retailers betalen vaak pas na 60, 90 of zelfs 120 dagen. Wij betalen onze leveranciers standaard binnen veertien dagen.’

Wie is Erik-Jan Mares?Erik-Jan Mares (52) studeerde bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn loopbaan begon hij bij Nutricia, waar hij bijna vijftien jaar werkte. Daarna maakte hij een overstap naar C1000 en Ahold. Bij Ahold werd hij lid van het directieteam. In 2017 ging Mares aan de slag bij Zeeman, waar hij algemeen directeur is.

Snel betalen, hoe past dat bij zuinig?

‘Zuinig gaat bij ons niet alleen over geld, maar ook over mensen, maatschappij en milieu. Onze leveranciers snel betalen; dat doen we omdat we zuinig zijn op de relatie. Omdat we als familiebedrijf vinden dat iedereen in de keten iets aan het product moet kunnen verdienen. De meeste bedrijven waarmee wij werken, zijn trouwens óók familiebedrijven. In een land als Bangladesh loopt de rente om te lenen in de dubbele cijfers. Als wij de mensen opschepen met een lening waarover ze meer dan 10 procent rente moeten betalen, dan wordt hun bedrijfsvoering lastig.’

Welke rol hebben ondernemers eigenlijk in de samenleving? En welke verantwoordelijkheid? Wat dragen ze bij aan een duurzame, inclusieve samenleving? Forum maakte een korte serie interviews ter gelegenheid van de Bilderberg Conferentie die op 5 februari online plaats vindt. Lees ze allemaal op www.vno-ncw.nl/forum 

Is zo’n strategie voorbehouden aan familiebedrijven?

‘Het past er wel goed bij. Het bedrijf is nog steeds 100 procent in handen van de familie Zeeman; zij kiezen heel duidelijk voor de lange termijn. Dat betekent dat wij koers kunnen houden, ook als het een keer een kwartaal of een halfjaar minder gaat. Een familiebedrijf als het onze is niet overgefinancierd, elk moment van het jaar zijn wij gezond. Uiteindelijk is het doel dat de volgende generatie Zeemannetjes ook van het bedrijf kan profiteren – in de goede zin van het woord. Met de coronacrisis hebben veel bedrijven ingrijpende maatregelen moeten nemen. Wij niet. Toen het vrijdag 13 maart duidelijk werd dat er ellende aan zat te komen, hebben wij onze leveranciers per brief herbevestigd dat we binnen veertien dagen zouden blijven betalen. Dat creëerde rust. Tegelijkertijd denk ik dat óók beursgenoteerde bedrijven best voor zuinig kunnen kiezen, zolang de aandeelhouders die langetermijnvisie maar onderschrijven. Met zo’n kernwaarde weet iedereen die in jou geïnvesteerd heeft, wat jouw sterkte is. Eerlijk gezegd geloof ik dat alleen bedrijven die duurzame waarden in hun bedrijfsvoering verankeren, zullen overleven. Mensen zijn op zoek naar zijn naar merken die ‘echt’ en ‘aspirationeel’ zijn, in de zin dat ze ook een rol, een verantwoordelijkheid in de samenleving hebben. Naar merken die snappen dat je slechts ‘samen’ duurzaam kan blijven bestaan.’

Interview gaat na de foto verder 

Duurzame claims zijn mooi, maar ze moeten wel kloppen, anders haal je jezelf onderuit.

‘Wij hebben ook niet de illusie dat alles altijd honderd procent goed gaat. Maar het moet elke dag, elk jaar, een stapje beter. We zijn aangesloten bij Fair Wear, een ngo die boots on the ground heeft in de landen waar wij zitten. Zij helpen ons om het gesprek aan te gaan met de leveranciers die verder in de keten zitten. Fair Wear helpt ons praktijken die niet kloppen, uit te filteren. Zij zijn ook heel reëel: je hoeft partijen niet meteen aan de kant te zetten, je moet juist met ze aan de slag om de verbeteringen door te voeren. Onze volgende stap is dat we de duurzaamheid bij de tweede en derde ring van bedrijven inzichtelijk krijgen.’

‘Waarom moeten we steeds achter dat geld aanrennen?’

Wat vindt u zelf het meest lastige duurzaamheidsvraagstuk?

‘Dat is een gewetensvraag: het eerste wat naar boven komt bij mij is ‘leefbaar loon’. Het klinkt heel logisch dat iedereen die aan een kledingstuk heeft gewerkt, daar een leefbaar loon voor ontvangt. Ook in Pakistan zijn er wettelijke minimumlonen, maar is dat minimumloon echt genoeg om van te leven? Ook is het lastig om te garanderen dat de medewerkers het ‘leefbaar loon’ daadwerkelijk ontvangen. Stel dat wij 20 procent van de productie afnemen bij een fabriek; hoe weten wij dan dat de arbeiders voor de overige 80 procent ook voldoende betaald worden? Het is heel makkelijk van achter het bureau, maar als je daar bent, dan vóel je die verantwoordelijkheid echt in je lijf. Daar zit een spanningsveld: wij zijn tegelijk een commercieel bedrijf dat langjarig gezond wil blijven.’

Hoe motiveert u collega’s om in dit verhaal mee te gaan?

‘Iedereen die voor Zeeman werkt, heeft iets met zuinigheid. De afgelopen tijd zijn we meer met ons duurzaamheidsbeleid naar buiten getreden. Daar zijn onze medewerkers trots op. In hun hart weten ze allemaal dat de mensheid niet door kan gaan met het verzieken van de planeet. Met onze 8.800 mensen kunnen we daar invloed op hebben. Daarnaast wordt het commercieel ook steeds interessanter om duurzaam te zijn. Onze belangrijkste klanten zijn nog altijd de mensen met de kleine portemonnee, maar de laatste jaren trekken we steeds meer mensen die best meer kúnnen betalen, maar die duurzaamheid belangrijk vinden.’

Was u persoonlijk al bezig met duurzaamheid voordat u bij Zeeman begon?

‘Ik ben zo opgevoed: zuinig zijn met je spullen. In mijn werkende leven is de reikwijdte van het begrip steeds duidelijker geworden. Ik heb bij verschillende bedrijven gewerkt, maar ‘duurzaam omgaan met mensen’ was niet overal de norm. Ik dacht wel eens: waarom moeten we steeds achter dat geld aanrennen? Bij een groot deel van de bedrijven waar ik gewerkt heb, raakte iedereen in paniek als het een maand niet goed ging. Dan gingen ze rare dingen doen om tóch nog die maand te halen. Wat een complete onzin joh! Dat je denkt dat je het structurele resultaat van de maand nog kunt veranderen. Dan ga je in dingen snijden, waar je meteen de volgende maand last van hebt. Op een gegeven moment ben ik op zoek gegaan naar een bedrijf dat echt op de lange termijn gericht is en koersvastheid belangrijk vindt.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.