30 MRT, 2022 • Achtergrond
Prijsstijging raakt ook industriële bakkers: 'Wat als alles opraakt?'
Bloem, gas, folie en dozen. Sinds de oorlog in Oekraïne gaan de prijzen als een raket omhoog. Dat raakt industriële bakkerijen als die van Astrid Schelleman (Home Bake) hard. Ze ligt ’s nachts wel eens wakker van de alsmaar stijgende prijzen, of nog erger: het idee dat broodingrediënten straks helemaal niet meer verkrijgbaar zijn. ‘Dan ben je klaar als bedrijf.’
Als het coronavirus begin 2020 als een storm over Nederland trekt, is er aanvankelijk nog niets aan de hand bij Home Bake. Integendeel: terwijl half Nederland verlies lijdt, maakt het bedrijf juist een enorme sprong voorwaarts, vertelt Astrid Schelleman, mede-eigenaar en commercieel directeur bij het bedrijf. ‘Mensen gingen hamsteren, dus de vraag van retailers naar houdbaar brood, wat wij maken, was veel groter dan het aanbod.’ Een jaar eerder had Schelleman als partner van Rijnland Transformatie & Herstructurering het verlieslijdende Home Bake gekocht van Delifrance. Door een volledige herstructurering knapt de gezondheid van het veertig jaar oude bedrijf zienderogen op. Maar lang duren die meevallers niet.
‘In de eerste instantie profiteerden we van het hamsteren’
Na de eerste covidgolf worden bij toeleveranciers steeds meer mensen ziek. Transport wordt kostbaarder omdat chauffeurs uitvallen. De derde coronagolf treft Home Bake direct. ‘Door uitval van zieke medewerkers had het bedrijf nog maar twee, in plaats van drie actieve productielijnen.’
Prijsverhogingen
De vraag naar houdbaar brood stabiliseert in 2021, ziet Schelleman. Tegelijkertijd verhogen leveranciers van onder meer folie, dozen, transport, gas en elektra ineens tussentijds hun prijzen. Opnieuw is corona de boosdoener. Wereldwijd is een enorm grondstoffentekort ontstaan doordat tijdens de coronapandemie nauwelijks voorraden zijn aangelegd. Met explosieve prijsstijgingen als gevolg. Home Bake heeft geluk met zijn bloemleverancier; die haalt zijn graan uit West-Europa en niet uit Oekraïne. Desondanks zijn ook zijn bloemprijzen sinds begin 2021 met 90 procent gestegen, vertelt Schelleman. ‘De bloemprijs hebben we slechts voor een bepaalde periode vast kunnen zetten, maar collega’s kijken met angst en beven richting het Oosten. Als Oekraïne niet, of beperkt gaat inzaaien dan krijgt dat een veel grotere weerslag op de voedselzekerheid dan wij met z’n allen hadden verwacht. Extra wrang is dat nu ook de levering van kunstmest overal een issue lijkt te worden.’
Stijgende gasprijzen
Intussen verdrievoudigen de gasprijzen. ‘Voorheen was de gasrekening zo’n 40.000 euro per maand; de laatste was 112.000 euro. Op de kostprijs van een brood van Home Bake heeft de prijs van energie een effect van maar liefst 10 tot 12 procent.’ Schelleman hoopt niet dat de gasprijs verder de lucht in schiet, maar ze voorziet ook geen forse daling. ‘Tenzij de situatie substantieel wijzigt. Denk bijvoorbeeld aan het volledig dichtdraaien van de gaskranen in Rusland.’
‘Ze zeggen tegen ons: het is jullie probleem, zoek het maar uit’
Tot frustratie van Schelleman kan Home Bake die gestegen kostprijs moeilijk doorberekenen aan de supermarkten. Die zijn niet happig op tussentijdse prijsverhogingen en houden vast aan de gebruikelijke jaarlijkse onderhandeling. ‘Een deel van de prijsstijgingen doorberekenen aan de retailers lukt soms, maar niet bij de marktleiders’, zegt Schelleman. ‘Die zeggen: het is jullie probleem, zoek het maar uit. Je hebt dan echt te maken met de macht van de grote tegen de kleine. Dan zit er niets anders op dan interen op onze eigen marge.’ Als gevolg van de prijsstijgingen van zo’n beetje alles wat de kostprijs van een brood bepaalt, is de gemiddelde broodprijs in de winkel al meer dan 50 procent gestegen sinds oktober 2021. ‘Een aantal retailers zegt naar buiten toe: we letten op de kleintjes. Maar als we de broodprijs de afgelopen maanden volgen, dan is een halfje wit in een supermarkt – voorheen 55 cent – nu stiekem al 77 cent. Dat is een stijging van 50 procent, al heeft de consument dat nu misschien nog niet zo in de gaten.’ De retailer heeft hierdoor een nog grotere marge ten koste van de keten.
Werknemers en inflatie
‘Natuurlijk heeft de inflatie ook impact op de persoonlijke situatie van onze werknemers,’ zegt Schelleman. Home Bake telt zo’n 75 vaste medewerkers en een flexpool van ongeveer twintig man. ‘Daarvan zijn we ons bewust. Ik kan me voorstellen dat een bedrijf met meer vet op de botten het verlies aan koopkracht van werknemers, compenseert. Bijvoorbeeld via een bonus of extra reiskosten. Maar wij hebben dat vet op de botten niet. Vrees dat onze werknemers daarom een overstap overwegen naar een andere branche is er zeker.’
‘Een grote zorg is dat we helemaal zonder grondstoffen komen te zitten’
‘We hebben een heel fijn team. Er is gelukkig veel saamhorigheid en ook best begrip voor de situatie. Onze medewerkers zien ook het journaal, lezen ook de krant en we informeren hen zelf regelmatig. Maar het effect op de eigen portemonnee mag niet té groot worden, want dan wordt dat begrip voor een werkgever wel minder, en móeten ze wel voor zichzelf kiezen.’
Alles op alles
Schelleman probeert nu eerst Home Bake’s hoofd boven water te houden. ‘De omzet is stabiel, maar de extreem stijgende grondstofprijzen zetten die minimale marge opnieuw behoorlijk onder druk.’ We zetten alles op alles om innovatief en zo efficiënt en kostenbewust mogelijk te produceren, maar ontkomen er niet aan nóg verder stijgende grondstofprijzen door te rekenen aan retailers of te stoppen met leveren. Maar dat laatste alleen in het uiterste geval. Een grotere zorg is dat we uiteindelijk helemaal zonder grondstoffen komen te zitten. Dan ben je klaar als bedrijf, dan kun je stoppen. Ik kan alleen maar hopen dat de hele situatie in Oekraïne snel gaat veranderen, persoonlijk voor alle Oekraïners en zakelijk al helemaal.’
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
Handig: de wekelijkse Forum-alert
Handig: de wekelijkse Forum-alert