Kabinet wil nieuw investeringsfonds: zo besteed je die miljarden slim

Het kabinet broedt op een plan om een investeringsfonds op te richten om Nederland structureel te versterken, zo meldde De Telegraaf onlangs. Met een overschot op de begroting en ongekend lage rente om te lenen, is dit ook hét moment. Het zou gaan om een bedrag van maar liefst 50 miljard. Aan deze 5 mensen vroegen we daarom alvast: ‘Wat zou ú doen met 10 miljard?’

 

Marjan Minnesma, directeur stichting Urgenda
heeft 40 plannen om de uitstoot van broeikasgas te verminderen

‘Het zal niet verbazen: die 10 miljard zou ik besteden aan het omlaag brengen van de uitstoot van broeikasgassen. Dat is urgent, aangezien we nog steeds op weg zijn naar een opwarming van de aarde met 3 tot 4 graden deze eeuw. Als we niet binnen 15 jaar de omslag maken, gaan we over de 2 gradengrens heen: dan gebeuren er onomkeerbare dingen en wordt het uitermate ongezellig.’

‘Op 24 juni – vier jaar na het winnen van onze rechtszaak tegen de staat – hebben we een lijst met 40 maatregelen gepresenteerd waarmee het kabinet alsnog kan zorgen voor minimaal 25 procent minder CO2-uitstoot in 2020: het absolute minimum dat nodig is. Voor 2 miljard kunnen al 38 van die 40 maatregelen worden uitgevoerd: van het echt handhaven van de energiebesparingsplicht voor bedrijven tot het weer 120 rijden op de snelweg. En van een actieplan voor zuinigere elektromotoren in het bedrijfsleven tot het verhogen van het waterpeil.’

 

‘misschien moet de overheid de industrie een handje helpen’

 

‘Voor de andere twee maatregelen is meer nodig. De overheid moet stoppen met de verhuurdersheffing van 2 miljard die woningcorporaties – dus de huurders – jaarlijks betalen. Mits de corporaties beloven dat helemaal te besteden aan het energieneutraal maken van woningen. Naast de 40 maatregelen zou ook een fonds van 2 miljard voor de grote industrie kunnen helpen om te versnellen. Technisch is het mogelijk om de meeste industrie voor 2030 over te laten stappen naar andere productieprocessen die niet afhankelijk zijn van fossiele brand- en grondstoffen. Maar als hun producten dan duurder worden, prijzen ze zichzelf uit de markt. Dat is niet de bedoeling.’

‘Ik ben bij veel grote bedrijven in de chemie, de papier-, voedingsmiddelen- en staalindustrie langs geweest en heb daar samen gekeken naar oplossingen. Het probleem zit vaak bij het voortijdig moeten afschrijven van installaties. Dat willen ze wel, maar dan moeten ze niet ondertussen omvallen. Als het niet lukt om het kostenverschil met concurrenten te overbruggen – bij staal voorbeeld door een belasting op onduurzaam staal – dan moet de nationale overheid de industrie een handje helpen.’

 

Hendrik Postma, voorzitter Vereniging van Waterbouwers
wil Schiphol op zee

‘Laat ik beginnen met een heel algemene kreet: ik wil Nederland toekomstbestendig maken, zowel qua klimaat als economisch. Het een gaat niet zonder het ander. Om te beginnen met klimaatadaptatie. De kust moet versterkt worden, zodat we droge voeten houden. Onze wateropvang, -opslag en -afvoer moeten goed geregeld worden. De vaarwegen moeten ingericht worden op de nieuwe pieken en dalen in de afvoer. En om dit alles op een verantwoorde duurzame manier te realiseren  moet er meer geld naar technisch onderzoek en technische opleidingen. We hebben meer technici nodig.’
‘Maar bij die duurzame, klimaatbestendige toekomst hoort ook een goede economische basis. Nederland is het logistieke knooppunt voor noordwest Europa. Rotterdam en Schiphol zijn daarbij cruciaal. Die mainports moet je dan ook op een duurzame en moderne manier koesteren en in stand houden. Als dat voor Schiphol niet kan op de huidige plek, dan moet je kiezen voor een echte oplossing: Schiphol op zee. Het heeft geen zin om de pijn over de rest van het land te verdelen door Schiphol op een andere manier uit te breiden.’

 

‘kies nou voor een echte oplossing voor schiphol in plaats van telkens de pijn een beetje te verdelen’

  

‘Als we daar we vandaag mee beginnen dan kan er over zo’n 15 jaar een punt achter gezet worden. Om te beginnen met een diepgaande studie van 2 jaar, van duurzamer vliegen tot goede spoorverbindingen. Indien het alternatief op zee realistisch lijkt, kun je dan beginnen met het doorlopen van alle processen tot aan de Raad van State, zodat over 7 jaar vanaf nu de definitieve keuze gemaakt kan worden.’
‘Het hele plaatje kost zo’n 35 tot 45 miljard. De helft krijg je al terug omdat je Schiphol op zijn huidige plek kunt gebruiken voor de inrichting van de Randstad. Dus ja, die 10 miljard is niet toereikend. Maar daarmee kun je wel een begin maken op het gebied van klimaatadaptatie, meer geld stoppen in onderzoek en opleiding, en het voortraject van Schiphol op zee betalen. Ik hoop dat de politiek inziet hoe belangrijk dit is voor een toekomstbestendig Nederland.’

 

Rina Joosten, Seedlink Tech:

Zonder miljardeninvestering in kunstmatige intelligentie heeft Nederland het nakijken

‘Kunstmatige intelligentie gaat de hele maatschappij veranderen. Dáár moet die 10 miljard dus heen. Als we dat niet doen, vergroten China en Amerika hun voorsprong. Wordt dat werkelijkheid, dan heeft Nederland straks niks meer te kiezen op het gebied van datagebruik en technologie. En blijf je dus afhankelijk van anderen. Een onwenselijke situatie.’
‘Het leeuwendeel van het geld, namelijk zo’n 6 miljard, wil ik uitgeven aan wat ik de menselijke kant noem. Denk bijvoorbeeld aan het ‘upskillen’ en ‘reskillen’ van de beroepsbevolking om die klaar te maken om te werken met kunstmatige intelligentie. Dat is hard nodig: volgens een rapport van Denktank gaan 3 miljoen mensen straks ander werk doen. Ook het aanstellen van 400 onderzoekers bij universiteiten kan uit deze pot worden betaald. Nu gaan wetenschappers liever in het buitenland aan de slag gaan. Dat tij moeten we keren.’ 

 

‘nu gaan wetenschappers liever in het buitenland aan de slag: dat tij moeten we keren’

 

‘Om te zorgen dat Nederland mee doet in de race, moet zo’n 2 miljard worden besteed aan het binnenhalen van een wetenschappelijke topinstituut op het gebied van kunstmatige intelligentie. Je kunt dat vergelijken met bijvoorbeeld CERN in Zwitserland: het geeft uitstraling en trekt kennis en expertise aan. En rondom wetenschappers ontstaan dan startups en scaleups. De laatste 2 miljard wil ik dan ook besteden aan het opzetten van een ecosysteem voor die startups en scaleups. Dat levert werkgelegenheid en nieuwe uitvindingen op.’
‘In Amerika zijn het vooral de techreuzen die bezig zijn met kunstmatige intelligentie. Dat is heel mooi, maar wat heb je eraan als straks 80 miljoen mensen geen toegang hebben tot betaalbare zorg? In Nederland moet onze focus anders liggen. Dan klopt Amerika straks bij óns aan, in plaats van andersom. Neem onze zorg. Als Nederland bijvoorbeeld een systeem kan ontwikkelen dat ervoor zorgt dat meer mensen in Amerika toegang tot betaalbare zorg kunnen krijgen, dan heb je iets in handen wat je in het buitenland kunt vermarkten.’

 

Hennie van der Most, dga en oprichter van DGA Network

Stop miljarden in lastenverlichting voor ondernemers

‘Dat geld moet naar de mensen met de handjes. De timmerlieden, de lassers, de verpleegsters. Wat die mensen netto verdienen, kosten ze dubbel. Ik heb zelf 650 mensen in dienst. Als ik zie wat zij netto verdienen en wat ik aan lasten heb, dan denk ik, dat loopt helemaal uit de hand. Zo iemand staat voor 2.600 op de loonlijst en ziet daar 1.200, 1.400 netto van terug. Je moet je huur betalen en dan moet je nog leven… Terwijl dit de mensen zijn die de handjes laten wapperen. Stel je voor dat zij die handjes een dagje op tafel zouden leggen. De hele economie ligt plat! We leiden alleen maar praatjesmakers op en hebben een enorm gebrek aan vakmensen. Die moeten we stimuleren.’

 

‘ambtenaren hebben er net 7,5 procent bij gekregen, maar ondernemers moeten ploeteren’

 

‘Die werknemers hebben het goed, sorry dat ik het zeg, die praatjesmakers. Ambtenaren verdienen goed en hebben er toch 7,5 procent bij gekregen. Het zijn de zelfstandig ondernemers die het zwaar hebben. Winkeliers die moeten ploeteren om mensen binnen te krijgen. Maak dat verschil tussen de bruto- en de nettolonen kleiner en die ondernemers gaan meer verdienen. Dan gaan ze ook vanzelf meer vennootschapsbelasting betalen, dus de fiscus ziet dat geld vanzelf weer terug.’
‘Zzp’ers? Dat had nooit mogen gebeuren, zoveel zzp’ers. Wel een miljoen. Daar komen we nog mee op de koffie. Ze zijn niet verzekerd, ze hebben geen pensioen. En ze vormen daardoor ook oneerlijke concurrentie voor kleine ondernemers, omdat ze hun diensten goedkoper kunnen aanbieden. De opzet was natuurlijk dat zij zelf kleine ondernemers zouden worden, mensen in dienst zouden nemen. Dat is niet gebeurd. En het zijn vaak de goede mensen die zelfstandig zijn geworden. Dat is een ramp voor bedrijven. Die hebben die goede mensen nodig. Nee, verklein die kloof tussen bruto en netto. Dan kunnen zij ook weer in dienst.’

 

Stefan Holthausen, Holthausen Clean Technology

Investeer in waterstof: dat kan aardgas vervangen

‘Een deel van het geld moeten we inzetten om sneller over te gaan op duurzame energie, op waterstof. Dat is de energiebron van de toekomst, zowel voor fabrieken als voor het wegtransport. Nederland is een echt gasland. Onderschat niet hoeveel bedrijven hier gevestigd zijn omdat zij gas nodig hebben voor hun productieproces. Waterstof kan aardgas vervangen in die processen; elektriciteit niet.’
‘Waterstof is ook een prima alternatief voor personen-, bestel- en vrachtauto’s. In Duitsland staan al honderd waterstoftankstations en er worden vierhonderd waterstoftankstations gebouwd voor 2023. Wij ontwikkelen momenteel vijf waterstoftankstations in Nederland.’

 

‘als we nu investeren in waterstof kunnen WE straks kennis én waterstof exporteren’

 

‘Als we nu investeren, kan Nederland koploper in waterstof worden. Dan kunnen we waterstof gaan leveren aan de buurlanden en kennis over de omschakeling gaan exporteren. Daarvoor moeten we in de eerste plaats subsidies beschikbaar stellen om de overstap voor bedrijven naar waterstofauto’s betaalbaarder te maken. Een bestelauto op waterstof kost nu nog meer dan een ton. We maken misschien honderd auto’s per jaar. Als we duizend auto’s per jaar gaan maken kunnen we onze inkoopkracht beter inzetten en kan de prijs wellicht wel met een kwart dalen.’
‘Dan de infrastructuur: het transport van waterstof naar fabrieken en tankstations. Nederland heeft al een prachtige gasinfrastructuur liggen, die zeer geschikt is voor waterstof. Sluit 1.000 buizen daarvan af en maak er een gesloten ring van voor waterstof. Dat kost 1 miljard euro.’
‘Dan hebben we een stuk of 50 fabrieken nodig voor de productie van waterstof uit windenergie. Een locatie die 100 megawatt kan produceren kost ongeveer 150.000 euro, dus daarvoor is 5 miljard nodig. Tenslotte hebben we driehonderd tanklocaties nodig, verspreid over Nederland. Die kosten zo’n 2 miljoen per stuk. Dus voor 6  miljard ligt de infrastructuur er. Nog een potje erbij voor subsidie en Nederland is waterstofready.’