Handicap? Welnee, een technische uitdaging!

Arbeidsgehandicapt? Zo zien we mensen met een bril of lenzen toch ook niet? En dat geldt straks ook voor iemand met een exoskelet. Deze 3 ondernemers werken eraan.

In het Zwitserse Lausanne is hoogleraar Gregoire Courtine al ruim vijftien jaar bezig met onderzoek naar het behandelen van mensen met een dwarslaesie. Hij ontdekte in studies met ratten dat het mogelijk is om met geïmplanteerde elektrodes en intensieve training de beschadigde zenuwbanen in het ruggenmerg zodanig te prikkelen dat proefdieren weer kunnen lopen. ‘Maar daarmee heb je nog geen bedrijf’, zegt Sjaak Deckers, ceo van G-Therapeutics uit Eindhoven. ‘Een product maken uit wetenschappelijk onderzoek kost veel geld en tijd. En het op de markt zetten ervan ook.’

G-TherapeuticsUit: Eindhoven en Lausanne (CH)
Ontwikkelt: een innovatieve neuro-stimulatietherapie waarmee mensen met een dwarslaesie weer leren lopen
Bijzonder: ceo Sjaak Deckers stond eerder aan het roer van Sapiens en ontwikkelde een hersensonde waarmee symptomen van Parkinson en epilepsie kunnen worden tegengegaan

Deckers, eerder verantwoordelijk voor het bedrijf Sapiens, werkt met een Nederlands-Zwitsers team aan het vertalen van het onderzoek van Courtine naar een product. ‘We richten ons op mensen met een zogenoemde incomplete lage dwarslaesie, waarbij het onderlichaam verlamd is. Sommige zenuwbanen richting de benen zijn er nog wel. Door elektrodes te implanteren in het ruggenmerg en intensief te trainen, kunnen die zenuwen geactiveerd worden, waardoor de hersenen uiteindelijk zelf weer de controle over de benen kunnen herstellen.’ Een zegen voor mensen die nu nog in een rolstoel zitten.

‘Het blijft lastig om financiering op te halen’

Maar de weg naar de markt is lang. Het team van Deckers is nog zeker drie jaar bezig met de ontwikkeling en het testen van de innovatie. ‘Daarna ben je zeker weer één à twee jaar verder, omdat er klinisch onderzoek gedaan moet worden. Anders mag je product niet op de markt gebracht worden.’ Een lange periode waarin er nog geen geld wordt verdiend. Deckers heeft inmiddels veel ervaring met het ophalen van geldvoor medische innovaties. Je zou denken dat investeerders staan te springenvanwege de lange staat van dienst van Deckers en het wetenschappelijke onderzoek van Courtine dat inmiddels voor flink wat patenten heeft gezorgd. ‘Het blijft lastig om financiering op te halen, ook voor ons’, zegt Deckers. ‘Je moet met een goed verhaal komen. Van RVO hebben we een innovatiesubsidie van 10 miljoen gekregen en dat heeft ons ongelofelijk geholpen. Ik durf zelfs te stellen dat het zonder die subsidie misschien wel niet door was gegaan.’ Projecten worden door RVO vooral financieel beoordeeld, de inhoud laten ze voornamelijk aan investeerders over. Die overigens door die subsidie weer eerder durven te investeren, omdat ze minder financieel risico lopen. Dat geldt met name voor innovatieve mkb-bedrijven, zegt de ondernemer. Op dit moment is het bedrijf bezig met proefpersonen in Zwitserland. ‘De eerste resultaten zijn veelbelovend.’

Omroep Brabant maakte een filmpje over de therapie die G-Therapeutics heeft ontwikkeld om mensen met een dwarslaesie weer te laten lopen

InteSpringUit: Delft
Ontwikkelt: exoskeletten
Bijzonder: de toepassing van exoskeletten is ontzettend breed. Ze worden gebruikt voor mensen met een handicap, maar ook om fysiek zware beroepen minder zwaar te maken

Stel je voor: een mens versterkt met een uitwending skelet zoals bijvoorbeeld bij een krab. Of de mens in een robotpak, die als een soortcyborg door het leven gaat. Klinkt als een sciencefictionverhaal, moet ook Rogier Barents van InteSpring uit Delft toegeven. Maar het bestaat echt. En het helpt mensen om weer te lopen. ‘Het Israëlische bedrijf ReWalk heeft een commercieel verkrijgbaar exoskelet ontwikkeld om mensen met een dwarslaesie weer te laten lopen’, vertelt Barents. ‘En in ons eigen land zijn studenten van de TU Delft onder de naam Project March bezig met het maken van zo’n uitwending skelet.’

Hier kan je zien hoe zo’n exoskelet werkt(Project March)

Ook Barents houdt zich bezig met exoskeletten. InteSpring, door Barents opgestart in 2006, ontwikkelde al eerder de Balancebox, een systeem waarmee mensen met verminderde spierkracht veel makkelijker apparaten kunnen tillen. Nu heeft het bedrijf zich volledig toegelegd op het ontwikkelen en bouwen van (semi)passieve exoskeletten. Zusterbedrijf Laevo verkoopt de exoskeletten die ‘uitontwikkeld’ zijn. Bijvoorbeeld voor mensen met een fysiek zwaar beroep.

‘Samenwerking met andere partijen werkt goed bij innovatie’

Barents werkt aan de zogenoemde Exobuddy samen met TNO en het ministerie van Defensie. Die buddy, eveneens een uitwendig skelet, moet ervoor zorgen dat militairen met veel meer gemak een zware rugzak kunnen dragen. Door het skelet wordt de fysieke belasting van de schouders, rug en knieën voor de militairen met ruim de helft verminderd, zegt Barents. Ze blijven daardoor alerter én hun lichaam slijt minder snel. De toepaste techniek is weer een andere dan die gebruikt wordt voor mensen zonder spierkracht, legt de ondernemer uit. De meeste exoskeletten zijn actief. Dat wil zeggen dat ze gebruik maken van elektromotoren en grote batterijen. ‘Militairen hebben een berenconditie, dus konden we iets ontwikkelen dat energie uit de loopbeweging zou omzetten in opwaartse kracht.’ De techniek die daaruit voortvloeit, kan ook zorgen voor een mengvorm waar mensen met een handicap of ziekte van profiteren, zegt hij. ‘Mensen met osteoporose, oftewel botontkalking, kunnen daar baat bij hebben. Die hebben wel spierkracht om het exoskelet in beweging te zetten, maar hun eigen skelet wordt dan ontlast.’ Samenwerken met TNO en het ministerie van Defensie bevalt goed, zegt Barents. ‘We kunnen zo snelle stappen zetten.’

MobileTrackUit: Rotterdam
Maakt: de zorgriem, een apparaatje waardoor mensen met alzheimer of dementie niet verdwalen
Bijzonder: directeur Mike Liu was al ver voor Google Maps bezig met de techniek van gps trackers

Helemaal nieuw is de zorgriem niet, moet Mike Liu toegeven. ‘Maar de markt is er pas sinds kort rijp voor. Dat was in de beginfase nogal een uitdaging. Mensen begrepen het vaak niet, er was nog geen Google Maps, er waren geen smartphone met kaarten.’ Liu heeft de markt ontgonnen, zegt hij. ‘Ik bleef hetevangelie van de locatiebepalingsdiensten verkondigen’, lacht de ondernemer. ‘En dan moet je ook nog meewegen dat de zorgmarkt niet de gemakkelijkste markt is.’
Het heeft veel praten gekost – ‘je weet hoe dat gaat: het ene oor in, het andere oor uit’ – om zorginstellingen te overtuigen van zijn product, zegt Liu. En toen bleek de tijd opeens wél rijp: mensen willen en moeten langer thuis wonen, de zorg kreeg te maken met bezuinigingen.

‘zorgverzekeraars lopen altijd achter op technologie’

Het idee achter de zorgriem is eigenlijk heel eenvoudig. Mensen met de ziekte vanAlzheimer of dementie krijgen een klein apparaatje waardoor familie of zorgverleners altijd kunnen zien waar ze zijn. De bijbehorende software slaat de bezochte locaties op. Zo kunnen patronen ontdekt worden. Bijvoorbeeld dat cliënt X altijd op bepaalde tijdstippen naar zijn geboortedorp toe rijdt. Daar kan de zorg op aangepast worden. Vroeger werden ‘dwaalcliënten’ soms zelfs opgesloten, zegt Liu. Dat hoeft nu niet meer. Met de zorgriem kan ook een bepaald gebied toegewezen worden aan een cliënt – geofencing heet dat. ‘Er gaat dan een alarm af als diegene het gebied verlaat.’ Over het gebruik van gps-trackers is vaak discussie. Is het vrijheidsbeperking? ‘Het ligt maar net aan de context waarin je het plaatst. Ik zeg juist dat mensen hierdoor langer de vrijheid hebben om te gaan en staan waar ze willen’, zegt Liu. ‘Daarmee wordt het juist een vrijheidgevend middel.’

Even zien hoe zo’n tracker nou precies werkt? Bekijk dan dit filmpje

De zorgriem wordt niet vergoed door zorgverzekeraars. Die lopen altijd achter op de technologie, zegt Liu. ‘Het systeem van zorgalarmering bestaat al dertigjaar. Dit werkt functioneel hetzelfde, maar hangt niet aan een kabeltje zoals beschreven bij zorgverzekeraars. Tja, dan wordt het dus niet vergoed.’ Wellicht in de toekomst wel, zegt de ondernemer. ‘Maar dan is de techniek alweer voorruit gesneld, let maar op.’