Dringen op het stroomnet: waarom straks 1 op de 3 straten open moet

Moet in Nederland straks echt één op de drie straten open? Waarschijnlijk wel, want ons stroomnet loopt nu al tegen grenzen aan. Hoe gaan we dat fixen?

Het is in ons land een vanzelfsprekendheid: je stopt een stekker in het stopcontact en er komt stroom uit. Nederland staat dan ook in de top-5 van betrouwbaarste stroomnetten ter wereld. Alleen dat stroomnet piept en kraakt door heel veel extra duurzame energie en veel meer vraag. In sommige delen van Nederland is het al niet mogelijk meer om een aansluiting te krijgen voor grote energiegebruikers, of zelfs voor een nieuwe woonwijk. Het stroomnet moet daarom verzwaard worden én we moeten anders gaan nadenken over energiegebruik, zegt Hans Peter Oskam, directeur beleid en energietransitie bij branchevereniging Netbeheer Nederland. Dat betekent nogal wat voor ondernemers.

Minder fossiele energie betekent meer duurzame stroom. Dit gaat er de komende jaren gebeuren:

Hoe is dat nou eigenlijk zo gekomen? Ten eerste komen er steeds meer ‘stroomvragers’ bij, omdat Nederland in rap tempo verduurzaamt. Grote industrieën elektrificeren hun bedrijfsprocessen, er worden logistieke en datacentra gebouwd. Mkb’ers verduurzamen, woonwijken gaan van het gas en er wordt steeds meer elektrisch gereden. Die auto’s en bussen moeten opgeladen worden. Daarnaast, zegt Oskam, wekken we inmiddels veel stroom op met zon en wind. Dat zorgt voor grote pieken op het net als de zon hard schijnt en het hard waait, ook op momenten dat er minder vraag naar energie is. Er wordt veel meer van ons stroomnet gevraagd dan vroeger, omdat er een meer fluctuerend aanbod is én – op andere momenten – meer vraag. Hypermodern is ons stroomnet wel, er moeten alleen plat gezegd meer kabels in de grond.

Waar we al die extra stroom voor nodig hebben:

Toch kunnen we ook met meer kabels niet op de oude voet verder gaan, stelt Oskam. ‘Iedere ondernemer krijgt met fluctuaties in het stroomaanbod te maken. Ook de bakker op de hoek. En moet zichzelf de vraag stellen of het energieverbruik ook slimmer kan.’

Stroomprijs gaat meer fluctueren

Bovendien zal de stroomprijs straks meer gaan fluctueren, denkt Oskam: op sommige dagen is stroom heel duur, op andere bijna gratis. Een ondernemer die tien grote elektrische vrachtwagens moet opladen, kan dat beter doen als de zon schijnt. Grote energie-intensieve bedrijven kunnen bepaalde productieprocessen beter in de zomer plannen, of op dagen dat het hard waait. En heeft iedere mkb-ondernemer straks een batterij in zijn kelder liggen om stroom op te slaan? ‘Ondernemers kunnen dat niet alleen’, zegt Oskam. ‘Er zullen nieuwe subsidieregelingen nodig zijn om ervoor te zorgen dat mkb-ondernemers dat soort batterijen kunnen aanschaffen voor hun bedrijf. Dan kan een groot deel van de piekstroom lokaal opgeslagen worden.’ Klinkt als veel werk, maar een slimme ondernemer levert het straks geld op, denkt Oskam.

‘een slimme ondernemer levert het straks geld op’

Nederland staat een grote verbouwing te wachten: een op de drie straten moet open, zegt Oskam. ‘Die operatie kost 100 miljard – en dat geld is er ook, maar het personeel niet – alleen al de netbeheerders zoeken veertienduizend mensen om die klus te klaren. Waar we vinden we die mensen? De arbeidsmarkt moet veel aantrekkelijker worden voor technische beroepen en er moeten veel meer mensen opgeleid worden.’

Stroomnet uitbreiden? Dit staat ons allemaal te wachten:

Normaal gesproken duurt het lang om energiestations en kabels in te passen. Dat moet veel sneller kunnen, zegt Oskam. ‘Nu wordt er eindeloos gezocht naar locaties voor elektriciteitsstations. Geef dat prioriteit.’ En dat kan alleen als in overleg – gemeenten, provincies, het Rijk en netbeheerders – naar ruimte wordt gezocht. ‘Niemand wil iets in zijn achtertuin en in Nederland debatteren we eindeloos over elke stoeptegel’, zegt Oskam. ‘Dat is ook goed, want er moet draagvlak zijn. Maar het kan echt sneller en beter.’ Die nieuwe ministers voor Klimaat en Energie en voor Ruimtelijk Ordening: laten dat ‘twee handen op één buik zijn’, zegt Oskam. ‘Snel aanwijzen van locaties, snel processen doorlopen in ruimtelijk beleid. Daar is bestuurlijk leiderschap en kracht voor nodig.’

‘in nederland debatteren we eindeloos over elke stoeptegel’

En we zullen wel moeten ook. Om de klimaatdoelen te halen moet de komende acht jaar zo’n 60 procent aan CO2-reductie gehaald worden. Dat kan alleen maar als we nu ervoor zorgen dat iedereen straks genoeg elektriciteit kan afnemen. ‘Die transitie is op stoom gekomen’, zegt Oskam. ‘Bedrijven elektrificeren, mbk’ers verduurzamen, huizen worden duurzamer. Daar hoort ook een robuuster stroomnet bij, waar we met z’n allen slimmer gebruik van maken. Die operatie duurt een jaar of tien. Reken maar uit: als we die klimaatdoelen willen halen, moeten we razendsnel aan de slag. Dus kabinet, laten we aan de slag gaan.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief. 

Stroomnet uitbreiden: waar we direct mee aan de slag moeten‘Actieteam Netcapaciteit’, waar VNO-NCW en MKB-Nederland deel van uitmaken, wil dat minister Rob Jetten van Klimaat en Energie samen met deze coalitie snel aan de slag gaat met het elektriciteitsnet. Door schaarste wachten veel grote zon- en windparken, ondernemers en woningbouwprojecten te lang op aansluiting. En ook de industrie heeft meer capaciteit nodig. Aanpassing en verzwaring van het net duren echter te lang door regelgeving en een tekort aan technici. Bovendien kunnen niet overal tegelijk de straten open. Kortom, aan de slag dus. Het net moet sneller uitgebreid worden, door een zogenoemde fast lane te maken voor ruimtelijke procedures. En er moet gekeken worden hoe we meer technische mensen opleiden. Om innovatieve flexibele oplossingen te stimuleren zou het ministerie jaarlijks 200 miljoen moeten uittrekken, aldus het actieteam.