Arbeidsvoorwaardennota 2025 - Werk maken van slimmer werken

Werk maken van slimmer werken

Om economische groei te bevorderen en ons welvaartsniveau te behouden, is het noodzakelijk in te zetten op het verhogen van de arbeidsproductiviteit. En nee: hiermee wordt niet harder werken bedoeld, maar efficiënter werken door inzet van technologie of het anders organiseren van het werk. Jarenlang heeft Nederland economische groei kunnen bewerkstelligen doordat meer mensen zijn gaan werken. Nu de arbeidsmarktkrapte structureel lijkt te zijn, is het noodzakelijk om breder te kijken, en niet enkel in te zetten op het vergroten van het arbeidsaanbod.

Cao-partijen vervullen hier een belangrijke rol in. Het is van belang dat zij een gezamenlijke visie voor de lange termijn formuleren om te zorgen dat bedrijven en werknemers nu en in de toekomst wendbaar blijven, de arbeidsproductiviteitsgroei gestimuleerd wordt om zo te komen tot passende loonvorming. Elke cao zou dan ook een afspraak moeten bevatten om de arbeidsproductiviteit te verhogen.

De groei van de arbeidsproductiviteit is natuurlijk van vele facetten afhankelijk en is op verschillende manieren te stimuleren. Aan de hand van vier thema’s doen we in deze arbeidsvoorwaardennota een voorstel om de arbeidsproductiviteit binnen organisaties te verhogen en het werk met minder mensen gedaan te krijgen: beloning, de organisatie van het werk, leven lang leren en vitaliteit.

Beloning

Het normaliseren van de cao-loongroei heeft prioriteit voor werkgevers. De loonkosten zijn de afgelopen jaren sterk gestegen. Toch blijven vakbonden onbegrijpelijk hoge looneisen stellen. Als werkgevers hierin meegaan, ontstaat het risico dat de betaalbaarheid van lonen en de middelen om te kunnen blijven investeren in innovatie en ontwikkeling onder druk komen te staan. En daarmee ook de concurrentiepositie van Nederlandse werkgevers.

• Maak loonafspraken die passen bij de bedrijfs- of sectorspecifieke Voor sommige bedrijven en sectoren zijn de economische vooruitzichten beter dan andere. Daarom horen de vooruitzichten voor het bedrijf of de sectoren leidend te zijn in het cao-overleg. Door de arbeidsproductiviteit te verhogen ontstaat er ook meer ruimte om de arbeidsvoorwaarden te verbeteren – een link die nog te vaak ontbreekt in het cao-overleg. Laat werknemers hiervan meeprofiteren door werknemersparticipatie te bevorderen.

• Maak werknemers financieel weerbaarder. Om de financiële weerbaarheid van werknemers te versterken, is het belangrijk dat zij duidelijkheid hebben over het aantal uren dat zij kunnen werken. Flexibele inzetbaarheid kan voordelen hebben voor zowel werkgevers als werknemers, maar dit mag niet ten koste gaan van de inkomensstabiliteit van werknemers. Door slim te roosteren kan deze flexibiliteit blijven zonder dat dit ten koste gaat van inkomensstabiliteit. Ook kan het aanbieden van grotere contracten bijdragen aan de inkomensstabiliteit van werknemers. Daarnaast kan het de personeelstekorten waar werkgevers mee kampen, verlichten.

Anders organiseren van werk

Bij het verhogen van de productiviteit wordt al snel gedacht aan het inzetten van nieuwe technologieën. De inzet daarvan alleen, zorgt echter niet zondermeer voor productiviteitsverhoging. Om te zorgen dat het werk gedaan kan worden met minder mensen, is het zaak in te zetten op het anders organiseren van werk en het optimaliseren van roosters. Wat hierbij werkt, verschilt per organisatie en sector.

• Zet in op een succesvolle implementatie van (technologische) innovatie. Betrek werknemers bij het implementeren van technologische oplossingen en/of het optimaliseren van werkprocessen, om zo tot de beste oplossingen en inzichten te komen om het werk efficiënter uit te voeren. Dit overleg biedt ook inzicht in welke scholing of training nodig is voor werknemers om goed uit de voeten te kunnen met nieuwe technieken of de nieuwe manier van werken.

• Optimaliseer het werkrooster binnen de organisatie en onderzoek of deze nog passend en toekomstbestendig is. Bestaande werkroosters kunnen door veranderingen in de werknemerssamenstelling niet langer passend zijn, of op termijn steeds meer gaan knellen. Zo kunnen ontziemaatregelen voor oudere werknemers door toenemende vergrijzing zorgen voor een te hoge druk op de steeds kleiner wordende groep jongere werknemers. Het weer laten aansluiten van het rooster op de huidige werknemerssamenstelling draagt bij aan verlaging van de werkdruk en daarmee de productiviteit.

• Bespreek wat werkenden nodig hebben om meer uren te Door maatwerk in de vorm van andere opstarttijden, zelfroosteren of hybride werken blijkt er in de praktijk vaak meer mogelijk dan gedacht.

Leven lang ontwikkelen

De arbeidsproductiviteit kan niet omhoog door alleen te investeren in nieuwe technologieën. Een randvoorwaarde voor het laten slagen van de implementatie van nieuwe techniek is dat werknemers de kennis en vaardigheden hebben om hier mee om te gaan. Leren en ontwikkelen van medewerkers is essentieel, want hoe vaardiger zij zijn in hun werk, hoe efficiënter zij het kunnen uitvoeren. Dit levert werkgevers veel op, maar is ook voor de arbeidsmarktpositie en duurzame inzetbaarheid van werknemers zelf van belang.

• Maak leren en ontwikkelen minder vrijblijvend. Zorg voor een leercultuur binnen de organisatie, maak concrete afspraken met werknemers over hun ontwikkeling en geef hier tijd en ruimte voor. Spreek bijvoorbeeld drie verplichte ontwikkeldagen per jaar af en durf te experimenteren met andere scholingsinstrumenten als persoonlijke ontwikkelbudgetten niet benut worden.
• Investeer in basisvaardigheden. Ongeveer een miljoen werkenden heeft moeite met basisvaardig- heden zoals rekenen en Het levert veel op om hier in te investeren. Er worden minder fouten gemaakt, er is minder ziekteverzuim, werknemers zijn productiever en halen sneller (verplichte) certificaten. Bovendien verandert werk steeds sneller en worden vooral digitale vaardigheden steeds belangrijker. Voor werknemers vergroot het hun kansen op de arbeidsmarkt en ze krijgen meer zelfvertrouwen en werkplezier.

Vitaliteit

Een andere voorwaarde om van productiviteitsverhogende maatregelen vrucht te plukken, is dat medewerkers gezond en met plezier hun werk kunnen (blijven) doen. Zet daarom in op hun welzijn door in gesprek te gaan over hun (mentale) gezondheid, motivatie en ontwikkeling. En door met hen afspraken te maken over wat zij nodig hebben om duurzaam inzetbaar te blijven. Dat heeft een positief effect op hun arbeidsdeelname. Bovendien zijn vitale medewerkers productiever.

• Pak de werkdruk aan. De verzuimcijfers in Nederland zijn al jaren hoog. Om verzuim terug te dringen of te voorkomen is het belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Psychische klachten, waaronder overspannenheid en burn-out, staan op de tweede plaats van verzuimredenen. Uitval door mentale klachten kan ontstaan door werkgerelateerde oorzaken, zoals hoge werkdruk of ongewenst gedrag op het werk. Ook spelen persoonlijke omstandigheden een rol. Meestal is het een combinatie van factoren in de werk- en privésfeer. Werkdruk kan aangepakt worden door regelmatig te onderzoeken of werknemers werkdruk ervaren en vervolgens de knelpunten weg te nemen. Maak beleid om werkdruk te voorkomen en besteed daarbij aandacht aan specifieke doelgroepen, zoals mantelzorgers, jongeren en werknemers die eerder zijn uitgevallen met mentale klachten.
• Verlicht zwaar werk. Het is van belang dat iedereen zo lang mogelijk gezond en met plezier aan het werk kan blijven. Zeker in sectoren waarbij het werk zo zwaar is dat er een regeling vervroegd uittreden wordt afgesproken, is een gerichte aanpak voor duurzame inzetbaarheid nodig. Het zal niet mogelijk zijn om al het zware werk op te heffen, maar er is vaak nog veel mogelijk om de fysieke of mentale belasting van werknemers te verlichten. Daarvoor is het nodig om eerst te onderzoeken of er sprake is van zwaar werk en welke taken of arbeidsomstandigheden het zo zwaar maken. Daarnaast is het voor werknemers waar het werk zwaar blijft, van belang dat zij tijdig minder belastende functies gaan uitoefenen, in de eigen of een andere sector.
• Investeer in vitaliteit en gezondheid van medewerkers. Zorg bijvoorbeeld voor een sociaal veilige werkomgeving, gelijke kansen voor iedereen en investeringen in preventie en vitaliteit.

Lees het hele rapport in de pdf die u hieronder kunt downloaden.