Bijdrage middelgrote en mkb-industrie aan energiebesparing

Op 11 februari heeft de Minister voor Klimaat en Energie een brief aan de Kamer gestuurd over de uitwerking van het Coalitieakkoord voor klimaat en energie. Daarin staat onder meer dat er een ambitieus klimaatdoel komt voor de circulaire economie, met aandacht voor het reduceren van de klimaatvoetafdruk inclusief emissies buiten de landsgrenzen (Jetten, 2022, p.6). In samenhang hiermee moeten we in 2050 ook naar een volledig klimaatneutrale economie. Vanwege de oorlog in Oekraïne en de geopolitieke ontwikkelingen die daaruit voortvloeien zullen we op korte termijn nog grootschaliger energie moeten gaan besparen en sneller verduurzamen om van het Russisch gas af te komen. Wij lichten hier graag toe hoe een grote groep middelgrote industriële bedrijven en het industriële mkb kan bijdragen aan de realisatie daarvan.

 

Voor de industriële bedrijven die onder ETS vallen is EUETS het instrument om efficiënt CO2 te reduceren. Daarnaast wordt voor de top 15 ETS-bedrijven hier nog het instrument van maatwerk aan toegevoegd. Voor een grote groep middelgrote industriële bedrijven en het industriële MKB zijn er daarentegen nog nauwelijks instrumenten beschikbaar om de ambities waar te maken. Dit hangt onzes inziens samen met het aflopen van de Meerjarenafspraken energie-efficiencyverbetering (MJA 3).
Deze afspraken zijn in 1992 gemaakt, en eind 2020 gestopt vanwege de keuze voor een andere inrichting middels de ‘wettelijke energiebesparingsplicht’ die op 1 januari 2023 in werking treedt. Wegens het grote succes zowel ten aanzien van realisatie van energiebesparingsdoelstellingen als het grote draagvlak en engagement bij specifiek deze groep bedrijven verdient de aanpak en de ‘formule’ van de meerjarenafspraken een vervolg. Daardoor kan op korte termijn sectoraal op een programmatische wijze invulling worden gegeven aan de eerdergenoemde ambities op gebied van energiebesparing, CO2-reductie en ontwikkeling circulaire ketens.

 

Op 7 april worden in het Commissiedebat Verduurzaming Industrie de (eind)resultaten van de Meerjarenafspraken energie-efficiencyverbetering (MJA 3) besproken. Daarbij willen wij aandacht vragen voor twee kansen die gemist dreigen te worden wanneer MJA 3 niet door middel van een vergelijkbare opzet wordt opgevolgd. In de eerste plaats de mogelijkheid om meer CO2 te reduceren dan de Wet Energiebesparing met CO2 reductie, oplevert. Het ontsluiten van meer potentieel zou mogelijk zijn door het beter faciliteren van een grote groep bedrijven en hierover bindende afspraken te maken. Daarnaast missen we het moment om met sectoren gezamenlijk een start te maken met CO2-reductie door planmatige ontwikkeling van circulaire economie en circulaire ketens. De recente ontwikkelingen maken de reductie van afhankelijkheid van fossiele energie en specifieke grondstoffen extra urgent.

Daarom pleiten de ondertekenaars van deze brief ervoor om sectorale vervolgafspraken te maken op het gebied van energie- en CO2-besparing van processen en procesvernieuwing (scope 1), inkoop duurzame energie (scope 2) en energie- en CO2-besparing in de keten gekoppeld aan circulaire economie (scope 3).

De wet energiebesparing met CO2-reductie: wat gaat dat opleveren en is er meer te ontsluiten?

De energiebesparingsconvenanten MJA 3voor de middelgrote industrie en het industriële MKB en het MEE-convenant voor de ETS-industrie zijn eind 2020 respectievelijk eind 2021 gestopt. In de brief aan de Kamer van 26 november 2021 wordt aangegeven dat de overheid energiebesparing en CO2-emissiereductie wil sturen via de wet energiebesparing met CO2-reductie.

 

Twee onderzoeken die in 2021 zijn gepubliceerd concluderen dat er meer potentieel te ontsluiten is dan wat behaald kan worden met de wet energiebesparing met CO2-reductie. Het betreft:

1. Het onderzoek van TNO Verwachte effecten Energiebesparing dat aangeeft dat de nieuwe Wet Energiebesparing met CO2 reductie, bij de middelgrote industrie een reductie van overall 0,2 Mton CO2 reductie zal opleveren.[1]
2. Uit onderzoek van KWA adviseurs, in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, blijkt dat een convenant of andere vorm van samenwerking in industriële sectoren meer reductie zal opleveren dan de Wet Energiebesparing met CO2-reductie. In plaats van 0,2 kan er door samenwerking en afspraken 1,5 Mton CO2 reductie worden behaald. Dit onderzoek is nog niet gepubliceerd.
3. Tot slot, er is nog extra potentieel ten opzichte van scope 1 en 2 reducties te vinden in de zogenaamde scope 3 reducties. Er wordt dan nadrukkelijk een koppeling gemaakt met CO2 reductie die de circulaire economie oplevert en die met samenwerking en afspraken met de bedrijven in deze sectoren structureel ontgonnen kan worden.

Voortbouwen op het succes van de MJA

Bedrijven en branches die deelnamen aan MJA 3 zien het als een gemiste kans voor overheid én bedrijfsleven dat deze succesvolle constructieve samenwerking binnen de kaders van het klimaatakkoord niet wordt voortgezet. Het onderzoek zoals hierboven beschreven onderschrijft ook dat er meer potentieel is te ontsluiten dan via de generieke wet energiebesparing met CO2 reductie.

De deelnemende partijen hebben echt geleverd en zijn de afspraken die ze zijn aangegaan meer dan nagekomen. Ook het laatste jaar van MJA 3 (2020) was wederom zeer succesvol waarbij de totale MJA3 ambitie van 30% energiebesparing met 67% ruim werd overtroffen. In de bijlage gaan we nader in op het succes van de hele periode van het MJA en wat dat heeft opgeleverd.

 

Er is meer potentieel te ontsluiten

Zoals hierboven beschreven laten we met de huidige besparingsplicht potentieel 1,3 Mton CO2 reductie liggen. Wij zijn van mening dat een nieuwe bovenwettelijke meerjarenafspraak meer CO2 kan reduceren dan met alleen de wet behaald kan worden. Graag zien we een constructieve samenwerking om gezamenlijk het potentieel van de middelgrote industrie te benutten.

 

Wij vragen u de minister van EZK aan te sporen dit met spoed alsnog op te pakken en met betreffende sectoren in overleg te treden.

Namens: FME, NRK, FNLI, NL Digital, NZO, MVO, VNK, Metaal Nederland, Modint, VNCI, Nekrovi, Railforum, ION, Unie van Waterschappen.

 

[1] TNO 2020 P11691 verwachte effecten van de energiebesparingsplicht uit de Wet milieubeheer

 

Lees hier de brief en bijlage