EU-Afrika relatie: vertrouwen moet worden hersteld

Het Afrikaanse continent is al lange tijd een prioriteit voor de EU en voor Nederland. In maart 2020 verscheen daartoe een Europese Afrika strategie. In 2021 is tijdens de herziening van het EU handelsbeleid opnieuw benadrukt dat Afrika bijzonder belangrijk is voor de handelsrelatie. Vanwege de coronapandemie is de beoogde impuls in handelsbetrekkingen vooralsnog echter uitgebleven. 2022 kan het jaar worden waarin de relatie weer volop op stoom komt.

 

Prioriteiten

Het uiteindelijke doel is een intercontinentaal vrijhandelsverdrag tussen de EU en Afrika. Deze is een stap dichterbij gekomen met het in werking treden van de African Continental Free Trade Area op 1 januari 2021. Dit akkoord schort 90% van de tarieven binnen Afrika op, om zo een markt te creëren van 1,2 miljard consumenten met een gecombineerd BBP van meer dan twee biljoen euro. 54 van de 55 Afrikaanse landen hebben het verdrag ondertekend, alleen Eritrea niet. Van de 54 landen hebben 22 landen het verdrag ook al geratificeerd waardoor het dus sinds 1 januari 2021 in werking is getreden. De hoop is dat de overige landen snel volgen met ratificatie.

Als opzet voor het continentale FTA heeft de EU al meerdere Economische Partnerschap Overeenkomsten (EPA) met Afrikaanse regio’s. In het komende jaar moet de EU de bestaande EPAs uitbreiden door bijvoorbeeld diensten, investeringen en intellectueel eigendomsrechten te incorporeren. Hiermee zal de handels- en investeringsrelatie tussen de EU en Afrika nog verder verbeteren.

 

Nederlandse betrekkingen

Ook voor Nederland is Afrika een belangrijke prioriteit. Handelsbetrekkingen en investeringen zijn in de jaren voor de coronapandemie enorm toegenomen. Twee jaar geleden is vanuit het bedrijfsleven een strategie opgesteld om die handelsbetrekkingen te verdubbelen. Centraal in deze strategie staan de Sustainable Development Goals en de daaruit afgeleide prioriteiten zoals duurzaamheid en digitalisering. Ook moet er meer aandacht naar onderwijs- zoals partnerschappen tussen universiteiten en kennisinstellingen- en het opleiden van de arbeidsmarkt.

De nieuwe Nederlandse regering heeft aangekondigd binnenkort ook met een Afrika strategie te komen. Hier is lang voor gelobbyd door het bedrijfsleven. VNO-NCW en MKB-Nederland geven binnenkort inbreng voor het Tweede Kamerdebat over de EU en Afrika.

 

EU-Afrika top in Februari

Op 17 en 18 Februari zal de volgende EU-Afrika top in Brussel plaatsvinden. Parallel hieraan zal van 14 tot en met 18 februari een EU- Afrika Business Forum zijn. Deze top loopt een risico overschaduwd te worden door meerdere problemen rondom de coronapandemie. Zo heerst er grote onvrede vanwege de lage vaccinatiegraad in Afrikaanse landen. Dit komt mede, omdat het Covax programma maar moeilijk op gang komt.

 

Binnen de WTO wordt onder aanvoering van India en Zuid-Afrika opgeroepen om het patent op de coronavaccins (tijdelijk) op te schorten. Hiermee zou de toegang tot vaccins met name voor ontwikkelingslanden verbeterd moeten worden. Veel Europese landen voelen hier echter niks voor en wijzen op andere oplossingen, zoals de bouw van vaccinfabrieken in de regio’s waar de EU 1 miljard euro voor heeft uitgetrokken. Een jaar na de goedkeuring van de eerste vaccins is echter maar 9% van de Afrikaanse bevolking volledig gevaccineerd. Een ander punt van onvrede betreft de vliegbeperkingen die zijn ingesteld sinds de opkomst van de Omikronvariant, die voor het eerst in zuidelijk Afrika is geïdentificeerd.

 

Het is dus van groot belang dat deze issues eerst worden geadresseerd voordat er verder gesproken kan worden over het verdiepen van de handelsrelatie. Het vertrouwen met onze Afrikaanse buren moet worden hersteld. Daarna ligt de weg open voor een nauwe en constructieve samenwerking tussen beide continenten.