Concurrentievermogen: van reactief naar proactief beleid

De Europese Commissie heeft op 1 februari haar antwoord gepubliceerd op het ambitieuze industriebeleid van de Verenigde Staten (de ‘Inflation Reduction Act’). Het is goed dat Europa met een ‘Green Deal Industial Plan’ is gekomen om de verduurzaming van de industrie te versnellen, maar het sterken van ons concurrentievermogen vraagt naast reactief industriebeleid ook om proactief beleid om de optelsom aan uiteenlopende uitdagingen aan te pakken. Zo moet Europa voortvarend aan de slag met het versterken van de interne markt en met het verlagen van de cumulatie van regeldruk.

 

Green Deal Industrial Plan een goede eerste stap, maar pas op met verruiming staatssteun
In Brussel heersen grote zorgen over de verslechtering van de Europese concurrentiepositie. Deze zorgen komen niet in de laatste plaats door het ambitieuze Amerikaanse industriebeleid. Met het nieuwe Green Industrial Plan zet de Europese Commissie daarom een goede eerste stap om het Europese bedrijfsleven beter te positioneren. Als onderdeel van het plan moeten vergunningsprocedures voor groene investeringen worden versneld, waardoor er een voorspelbaarder investeringsklimaat wordt gecreëerd. Daarnaast moeten bestaande potjes met financiële middelen beschikbaar worden gesteld voor vergroening van de industrie.

De Europese Commissie en de lidstaten moeten er wel voor waken dat verruiming van staatsteunkaders geen ‘Pavlov-reactie’ wordt als middel om het concurrentievermogen te stimuleren. Omdat slechts enkele lidstaten daadwerkelijk gebruik maken van de ruimere staatssteunregels, kan de verruiming de interne markt in Europa verstoren. Om het gelijke speelveld te bewaren zou het wenselijker zijn als de Commissie de totstandkoming van een fonds op Europees niveau verder verkent voor de verduurzaming van de industrie, onder voorbehoud van geschikte financiering.

 

De interne markt moet weer ‘Chefsache’ worden om te concurreren vanuit eigen kracht
Het verstevigen van de Europese positie in een sterk veranderde internationale context vraagt naast een reactie op de Amerikaanse IRA bovenal om anticiperend beleid. Uit studies van het onderzoeksbureau van het Europees Parlement blijkt dat de integratie van de interne markt stagneert. Bovendien dreigt op veel terreinen fragmentatie door divergerende nationale wetgeving (bijvoorbeeld op het gebied van verantwoord ondernemen). Omdat de interne markt de afgelopen jaren geen politieke prioriteit was, voeren VNO-NCW en MKB-Nederland een actieve campagne om het belang van de Europese binnenmarkt als noodzakelijke voorwaarde voor een sterk Europa onder de aandacht te brengen.

 

Inmiddels hebben de lidstaten een bescheiden maar hoopgevende eerste stap gezet: het onderwerp staat weer bovenaan de agenda van de Raad voor het Concurrentievermogen (RvC) van 2 maart aanstaande. Een volwaardige interne markt strategie zal een taak moeten worden voor de nieuwe Europese Commissie die in 2024 zal aantreden. Tot die tijd is er ook voldoende werk aan de winkel. Zo moet het beschermen van de interne markt een belangrijk element worden van de aangekondigde ‘competitiveness check’ die de Commissie wil invoeren voor alle nieuwe Europese regelgeving. Daarnaast moeten concrete belemmeringen die bedrijven ervaren op de interne markt worden aangepakt binnen bestaande gremia, zoals de ‘Single Market Enforcement Taskforce’ en binnen de industriële ecosysteemclusters van de Commissie.

 

Pak cumulatie van Europese regeldruk aan voor een beter ondernemingsklimaat
De afgelopen jaren neemt de regeldruk als gevolg van de brede wetgevingsagenda van de Europese Commissie sterk toe. De afgelopen vijf jaar verdubbelde het aantal wetgevingsvoorstellen. In 2022 zijn er maar liefst 218 wetgevingsvoorstellen ter consultatie geplaatst, terwijl dit aantal in 2017 nog 109 bedroeg. Dit is met name voor het mkb onwerkbaar.

 

De Europese Commissie erkent de hoge regeldruk voor het mkb en heeft aangekondigd om in het derde kwartaal een ‘SME Relief Package’ te presenteren. Onze kerninzet voor het SME Relief Package is een concreet programma om cumulatieve regeldruk te verminderen voor het mkb, naar voorbeeld van ons nationale programma vermindering regeldruk. Concreet pleiten wij voor een Europese pilot om regeldruk in mkb sectoren in kaart te brengen, te meten en te verminderen. Hiervoor zullen wij ons de komende maanden actief inzetten richting onze koepelfederaties, de Europese Commissie en het Europees Parlement.