De Europese Commissie wil bedrijven gaan aanpakken die subsidie ontvangen van overheden van buiten de EU maar die binnen de Europese interne markt opereren. Deze subsidies vallen buiten het staatssteuntoezicht van de EU, maar hebben wel verstorende effecten op de Interne Markt. Het witboek richt zich op nieuwe oplossingen voor deze lancune in de bestaande regelgeving en moet het gelijke speelveld waarborgen.
Vergroot risico
Het komt steeds vaker voor dat buitenlandse subsidies de overname van bedrijven uit de EU door buitenlandse bedrijven vergemakkelijken. Met name nu veel Europese bedrijven verzwakt zijn door de coronacrisis, is dit risico groot. Dit kan gebeuren doordat buitenlandse subsidies de vorm aannemen van financiële stromen die overnames van bedrijven uit de EU vergemakkelijken of doordat de activiteiten worden ondersteund van een bedrijf in de EU dat zich richt op een overname. In beide gevallen wordt het voor het bedrijf gemakkelijker gemaakt om te bieden in overnameprocedures, waar Europese bedrijven dan de dupe van zijn.
Toezichtinstrument
Het witboek draagt verschillende oplossingen voor in 3 modules. Ten eerste stelt het voor een algemeen markttoezichtinstrument in te stellen dat alle mogelijke marktsituaties bestrijkt waarin buitenlandse subsidies verstoringen op de eengemaakte markt kunnen veroorzaken. De toezichthoudende autoriteit, dat een nationale autoriteit of de Commissie zou kunnen zijn, treedt dan op wanneer duidelijk wordt dat een bedrijf oneerlijk van buitenlandse subsidie profiteert, bijvoorbeeld door herstelbetalingen of structurele gedragsmaatregelen op te leggen aan het bedrijf.
Controle bij overnames en aanbestedingen
Daarnaast stelt het witboek voor om bedrijven waarvan bekend is dat zij financiële steun vanuit het buitenland ontvangen te verplichten om hun overnames van EU-bedrijven boven een bepaalde drempel aan te melden bij de Commissie. Wanneer de Commissie vaststelt dat de overname wordt vergemakkelijkt door de subsidies en daarmee de markt verstoort, moet het bedrijf maatregelen nemen om het verstorende effect te voorkomen, of de overname kan worden verboden. Middels de derde module kunnen bedrijven die buitenlandse subsidies ontvangen op een vergelijkbare manier worden uitgesloten van EU-aanbestedingsprocedures.
Politieke situatie
De modules zouden een belangrijk wapen kunnen zijn in de bredere geopolitieke strijd die de EU voert. Binnen Europa heerst nu steeds meer het gevoel dat de EU te flexibel is tegenover bepaalde internationale partners, bijvoorbeeld doordat buitenlandse bieders wel op de Europese markt mee kunnen dingen om aanbestedingen maar dat Europese bedrijven in het buitenland vaak uitgesloten zijn. Nu het geopolitieke spel steeds harder wordt gespeeld, met name ten opzichte van China, komen er steeds meer voorstellen om dit soort problemen aan te pakken. Zeker in het licht van de Brexit is dit ook een interessant voorstel: een van de conflict punten in de onderhandelingen tussen de EU en het VK is de vraag of het VK aan de EU-regels omtrent staatssteun zal moeten voldoen.
Vervolgproces
Voor het bedrijfsleven is het goed dat oneerlijke concurrentie op de Europese markt wordt aangepakt, maar deze aanpak zal waarschijnlijk ook tot tegenmaatregelen in het buitenland leiden. Er moet daarom goed nagedacht worden hoe al deze instrumenten goed vormgegeven kunnen worden. De consultatieperiode over het witboek loopt tot 23 september. Na die datum zal de Commissie de verkregen input gebruiken om passende wetgeving op te stellen.
