Zo halveer je je restafval als bedrijf: 5 tips

Voor 2022 moet de afvalberg van kantoren, winkels en dienstverleners gehalveerd zijn (ten opzichte van 2012). Klinkt dat als onbegonnen werk? Nou, dát valt reuze mee, ontdekten deze bedrijven. 5 tips om meteen mee aan de slag te gaan.

# Tip 1

Duik met je collega’s in je afval (dat gaat geheid een verrassing opleveren!)

Wie medewerkers ervan wil doordringen dat de afvalberg écht kleiner moet, kan het best samen een afvalcontainer omkeren, handschoenen uitdelen en met z’n allen de bananenschillen, koffiebekers, etensresten en verpakkingen sorteren: plastic bij plastic, papier bij papier, gft bij gft. Een vies werkje. En confronterend. ‘Maar juist daarom is het heel effectief’, vertelt Jacobine Meijer, adviseur Afval Circulair bij Rijkswaterstaat. ‘Doe zo’n sorteeranalyse met je medewerkers! Ze zullen het niet snel vergeten.’

Direct aan de slag met bedrijfsafval?Van 1 tot 7 september kun je meedoen aan de Verspillingsvrije week. Dat betekent één week lang zo min mogelijk weggooien: goed voor het milieu én voor de portemonnee. Voor bedrijven is het tegengaan van voedselverspilling een belangrijke stap.

‘We dachten goed bezig te zijn: ijzer en hout zamelden we apart in van het restafval’, vertelt Ton Lamberts, locatiemanager gebouw & techniek bij theater Maaspoort. Sinds hij is mee gaan doen aan het zogenoemde Zero Waste-project én hij de ‘container-omgooi-proef’ deed, zijn hem de ogen geopend. ‘Ik kwam erachter dat het overgrote deel van het afval uit swill bestond, de voedselresten uit het restaurant. Als ik dat swill uit het restafval zou houden, scheelt dat mij acht containers van 500 kilo per week!’ Maar organisch afval raak je niet zo gemakkelijk kwijt. ‘Vroeger bracht je dat naar de boer en werd het veevoeder, maar tegenwoordig nemen die dat niet meer. Vooralsnog hangen afvalverwerkers ook geen waarde aan swill.’ Natuurlijk, de inkoop kan misschien slimmer en de afvalscheiding in de keuken kan ook nog beter, maar ondanks het beter inkopen, blijven restaurants zoals die van Maaspoort tóch met snijresten en groenteschaaltjes zitten. Door de sorteeranalyse is het voor Lamberts wel duidelijker geworden waar het bedrijfsafval knelt. ‘Wij overwegen nu om een pers aan te schaffen, waarmee het vocht uit de swill geperst wordt.’

# Tip 2

Analyseer waar het afval precies vandaan komt, in welke ruimte het ontstaat

De eerste stap naar minder afval is dus de analyse van de feitelijke situatie en van het gedrag. Hoe ziet ons afval er precies uit? Waar ontstaat het? Daarvoor moet je zelfs nog een stap verder terug: hoe zitten onze medewerkers in elkaar? In het inspiratiedocument onderscheidt Rijkswaterstaat verschillende typen ‘scheiders’. Zo is er de ‘klassieke scheider’ die eigenlijk maar weinig van afvalscheiding weet, maar die wél gevoelig is voor de sociale norm en voor een meewerkende omgeving. Je hebt de ‘superscheider’ die idealistisch is en zelfs tegen de stroom in afval weet te sorteren. De ‘niet-scheider’ gaat op de automatische piloot naar de vuilnisbak en wijdt er verder geen enkele gedachte aan. Meijer: ‘De aard van de medewerkers bepaalt wat de beste interventie is. En wat je kunt doen om medewerkers mee te krijgen.’

# Tip 3

Maak afvalscheiding gemakkelijk

Wat voor bijna iedereen geldt, is dat mensen gewoontedieren zijn en dat niemand zin heeft in een ingewikkeld vuilnisparcours aan het eind van de lunch. Afval sorteren moet geen speurtocht zijn, weet Meijer. Duidelijke informatie is essentieel. ‘Daarom heeft Rijkswaterstaat standaard pictogrammen ontwikkeld die bedrijven rechtenvrij kunnen gebruiken. De kleurcode sluit aan bij de historie: voor glas wordt door de producentenorganisatie gebruik gemaakt van de kleur geel. Voor papier gebruiken veel gemeenten de kleur blauw. En de kleur oranje hoort duidelijk bij de campagne Plastic Heroes.’ De benaming voor de plasticstroom is nog in ontwikkeling. ‘Wij adviseren om te werken met de benaming ‘plastic, blik en drinkpakken’ omdat de afkorting PMD (voor plastic, metaal en drankkartons) nog niet is ingeburgerd’ zegt Meijer. Pictogrammen zijn echter maar één onderdeel: ‘De afvalbakken moeten bijvoorbeeld goed toegankelijk zijn, er moet duidelijk en op ooghoogte bij staan wat waar in moet. Alleen de pictogrammen is helaas niet genoeg, de basis moet op orde zijn.’

Leren van anderen? Schrijf je dan in voor de Inspiratiedag Bedrijfsafval: Re-use, Re-cycle, Re-THINK! Op 6 november 2020 van 10.00 tot 13.00 uur. Inschrijven kan hier

# Tip 4

Focus je op gedrag

Met wat duwen en nudgen en heldere aanwijzingen, lukt het de meeste medewerkers ineens wél om het afval in de juiste bak te deponeren. ‘Mijn belangrijkste inzicht is geweest dat je goed moet kijken naar gedrág. Mensen hebben hun routines. Omdat wij in onze nieuwe werkplek-concepten niet bij elk bureau een afvalbak neerzetten, gaan de bananenschillen en het andere afval in de lege koffiebekertjes die de medewerker aan het eind van de dag – tas onder de arm, jas half aan en rennend om de trein te halen – in de container dumpt.’ Rob Klinkert (senior portfoliomanager facility management, PwC) nam daarom een bureau voor gedragsdeskundigen in de arm om juist die routines beter te begrijpen en op basis daarvan interventies te bedenken. ‘Wij hebben op allerlei manieren de collega’s meegenomen in het proces om bedrijfsafval te scheiden en te verminderen. Belangrijk is bijvoorbeeld dat de instructies bij de afvalcontainers heel duidelijk zijn. Mensen zijn druk bezig met hun werk, hun hoofd staat er niet naar om te gaan filosoferen in welke bak het gebruikte theezakje nu eigenlijk moet.’ PwC veranderde daarom de kleuren van de afvalbakken: eerst waren die netjes in de huisstijlkleuren vormgegeven, nu gebruikt het bedrijf de standaardkleuren en pictogrammen van Rijkswaterstaat.

Volgens Klinkert heeft de coronacrisis grote gevolgen voor het bedrijfsafval. ‘Wij voorzien dat medewerkers veel meer thuis blijven werken, of eerder dichterbij huis een werkplek gaan vinden. Ons hoofdkantoor zou dan meer een ‘eventlocatie’ gaan worden, voor ontmoetingen en creatieve bijeenkomsten. Dan hebben we dus minder afval in de kantooromgeving.’ Ironisch genoeg betekent de coronacrisis dat PwC voor 2020 zijn Zero-Waste-doelstelling makkelijk gaat halen. Klinkert: ‘Zero Waste betekent dat er in het restafval níets zit dat eigenlijk wel te recyclen is.’ Voor PwC blijft er echter genoeg om naar te streven: in 2025 wil het accountantsbedrijf een CO2-neutraal wagenpark en in 2030 moet het bedrijf volledig circulair zijn.

# Tip 5

Zorg dat je geen afval hebt

Meijer (Rijkswaterstaat): ‘Een collega van me zei altijd: ‘Afval is het resultaat van slecht inkopen’. Misschien is dat nét iets te simpel gesteld, maar in de basis klopt het: wat je niet hebt, hoef je ook niet weg te gooien. In het taalgebruik geldt recycling als ‘heel goed’, maar alleen afvalscheiding en recycling kan nooit je doel zijn. Beter inkopen wél. Uiteindelijk gaat het er in de circulaire economie om hoe we met grondstoffen omgaan.’ Groothandels spelen hierin ook een belangrijke rol. ‘Dan blijkt die pallet te zijn ingepakt in een enorme hoeveelheid plastic.’ Het vergt intensieve gesprekken met groothandels en producenten om dit tegen te gaan, zo merkt ook Rob Klinkert van PwC. ‘Onze vaste leverancier bood onlangs ‘circulaire verlichting’ aan. ‘Wat doe je dan met de bestaande armaturen?’, vroeg ik. ‘Die gaan we recyclen’, zei hij. ‘Wat bedoel je daar precies mee?’ Recyclen bleek toen shredderen te zijn. Nu werken we met een partij die lampen volledig demontabel maakt. Er is geen enkele armatuur vervangen.’

Lamberts (Maaspoort) richt zijn blik ook op de leveranciers, want ‘waarom moet die komkommer nou in plastic verpakt zitten?’ Wat het Maaspoort Theater in z’n eentje niet lukt, lukt samen met andere partijen wél. ‘Daarom zijn wij aangesloten bij het Green Stages, een netwerkorganisatie waarbij 22 zuidelijke theaters en poppodia zijn aangesloten. Als je samen optrekt naar leveranciers en groothandels, dan heb je echt wel invloed hoor.’ Vooralsnog staan de voorstellingen in het Maaspoort Theater op een laag pitje, maar dat biedt Ton Lamberts juist de gelegenheid om stappen te zetten richting Zero Waste. ‘Plastic is een wereldprobleem, maar uiteindelijk is het best makkelijk op te lossen. Iedereen acceptéért het ook maar dat alles in plastic verpakt zit. Als we het niet langer accepteren, verandert het heel snel hoor. Diepvriesproducten kunnen prima in papier – zonder een plastic laagje – verpakt worden.’ 

En soms helpt een duwtje

Wetgeving helpt ook om bedrijven de richting te wijzen. De Single Use Plastic Richtlijn die in 2021 in Nederland geïmplementeerd wordt, verbiedt het gebruik van plastic producten die voor eenmalig gebruik zijn geproduceerd. Dat betekent wég met de plastic roerstaafjes, de rietjes, het plastic bestek en servies. ‘Het vereist echt een denksprong’, aldus Meijer. ‘Maar je ziet dat veel bedrijven hierop anticiperen. Vandaar dat wij de koplopers onder de bedrijven met elkaar in contact brengen zodat ze van elkaar kunnen leren. Bedrijven zoals PwC en Maaspoort steken hun nek uit om te ontdekken hoe circulair ondernemen er in de praktijk uitziet en hoe je het de klant en de medewerker uitlegt.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.