Wie durft er nu nog zijn nek uit te steken voor aardwarmte?

Tien miljoen stak de Limburgse Pieter Wijnen in aardwarmte voor zijn paprikakassen. Want Nederland moet van het gas af, toch? Zo dacht hij tien jaar geleden. En toen weigerde de toezichthouderineens zijn vergunning te verlengen. Argument: aardbevingsrisico. Nu ligt zijn installatie stil.

‘Als ik dit allemaal had geweten, was ik er waarschijnlijk niet aan begonnen’, zegt tuinder Pieter Wijnen, eigenaar vanSquare Cropsinhet Limburgse Grubbenvorst. Wijnen wijst naar de aardwarmte-installatie in zijn bedrijf waarmee hij tot mei van dit jaar warm water uit de ondergrond oppompte voor de verwarming van zijn paprikakassen. Daarmee bespaarde hij zo’n 97 procent aardgas. De aandrijving kostte hem ook nog eens minder stroom dan zijn gasinstallatie. Dat hield op toen Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) besloot om zijn vergunning niet te verlengen. Er waren zorgen over de nabijheid van de Tegelenbreuk: een seismisch actief gebied in het bevingsgevoelige Limburg. Zou het ondergronds onttrekken en het terug injecteren van warm water tot bevingen kunnen leiden? Een ‘bevinkje’ in september zette de zaak verder op scherp. Nu wil Staatstoezicht onderzoeken welke relatie er is tussen geothermie en aardbevingen.

Hoe werkt aardwarmte?Bij geothermie wordt op enkele kilometers diepte warm zout water uit de grond opgepompt. Dat water kan worden gebruikt voor de verwarming van huizen, kassen en fabrieken. Als het water is afgekoeld, wordt het teruggepompt in dezelfde aardlaag en kan het weer opwarmen. Een andere vorm van warmtegebruik is restwarmte van de industrie in bijvoorbeeld het Rotterdamse havengebied die via leidingen naar woonwijken in Rotterdam of naar tuinders in het Westland wordt getransporteerd. Op termijn zou zo een warmtenet kunnen ontstaan.

Tien jaar geleden ging Wijnen van start met het project, mét goedkeuring van de instanties. ‘Debv Nederland moet verduurzamen, en daarbij wordt ook veel naar geothermie gekeken. Wij zijn ermee begonnen vanuit het oogpunt van duurzaamheid en om minder afhankelijk te worden van schommelende gasprijzen. Nu zijn we in een lastig pakket gekomen en zou de overheid ons meer kunnen helpen.’

Begrijp hem goed: ondernemers zijn gewend om hun eigen boontjes te doppen. En overal zitten wel risico’s aan. ‘Maar de vraag is nu: waar ligt de scheidslijn tussen ondernemersrisico en overmacht?’ Hij heeft inmiddels meer dan 10 miljoen euro in het project gestoken. Nog 2 jaar aflossen en dan zou hij eraan gaan verdienen. Maar de vraag is of dat er nog van komt.

‘waar ligt de scheidslijn tussen ondernemersrisico en overmacht?’

Aardwarmte ligt nu stil

Het is niet het enige aardwarmte project dat stilligt. Van de 18 projecten is er met de helft iets aan de hand, meldde Staatstoezichtonlangs in hetFinancieele Dagblad. Leidingen gaan roesten of raken verstopt. Bij Wijnen zijn twee van de drie leidingen verstopt. Een poging tot ontstopping kost 4 miljoen euro; na 2 vergeefse pogingen houdt Wijnen het even voor gezien, zeker nu de installatie niet gebruikt mag worden. In een rapport was Staatstoezicht vorig jaar tamelijk kritisch over de aardwarmte sector, die tot dusver vooral uit tuinders bestaat. Milieu- en veiligheidsrisico’s worden onvoldoende onderkend, en wet- en regelgeving onvoldoende nageleefd. ‘Daar zit wel een kern van waarheid in’, zegt Wijnen. ‘Maar ik heb hier geen 30 man om zich met geothermie bezig te houden. De tuinbouw heeft zijn nek uitgestoken met geothermie. En tuinders zijn nu eenmaal lean and mean georganiseerd. Ik ben zelf ook geen expert.’ Het is nog niet te laat, stelt hij. ‘Er moet een wet voor de geothermie komen, zodat wij weten waar we aan toe zijn, en Staatstoezicht een basis heeft voor de handhaving. We vallen nu nog onder de olie- en gaswet, en daar past de praktijk niet altijd bij.’Wijnen wijst erop dat er al 8 jaar door de politiek wordt gesproken over zo’n wet. ‘Van de vorige minister van Economische Zaken moesten we het niet hebben, die was niet zo positief over aardwarmte.’ Hoog tijd dus om er nu wél werk van te maken. ‘Dat is een beetje Nederland: we praten te veel en doen te weinig.’

Op de hoogte blijven van onze leukste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.

Wil je weten hoe aardwarmte precies werkt? Check deze animatie