Sophie in 't Veld: Europa wordt een 'dwerg' naast China en de VS

Europarlementariër Sophie in ‘t Veld is haar geduld kwijt. Altijd maar weer dat gehamer op nationale soevereiniteit door de lidstaten. ‘Een volkomen holle frase’, vindt de fractieleider van D66. En dat terwijl de barbaren aan de poort staan als het gaat om nieuwe technologie.

Europa telt niet echt mee op het gebied van kunstmatige intelligentie of platformtechnologie. Hoe komt dat?

‘We hebben in Europa genoeg slimme mensen. Maar als je als ondernemer wilt groeien en over de grens wilt ondernemen, krijg je in Europa nog steeds te maken met 28 verschillende stelsels en fiscale systemen. Dat is niet te doen. En dan worden die bedrijven vervolgens opgekocht door Amerikaanse of Chinese bedrijven.’

Is dat zo erg?

‘Maar 2 tot 3 procent van alle digitale platformen is in Europese handen. Dat is toch alarmerend! En er zijn nog veel meer zaken waarvoor we afhankelijk zijn van bedrijven van buiten Europa. Dat betekent niet alleen dat de winsten dus naar het buitenland gaan, maar ook dat we afhankelijk zijn van hun regels. Europa wordt daardoor steeds meer een soort dwerg naast de VS en China. En dan hebben we de neiging om onszelf toch nog verder op te breken in 28 nationale stukjes.’

Maar daarvoor hebben we toch de interne markt?

‘Precies. We moeten verder met het afbreken van barrières. Bijvoorbeeld als het gaat om digitale dienstverlening. Maar dat zit volkomen vast. Dat ligt niet aan de Europese Commissie of het Europees Parlement, maar aan de lidstaten die vasthouden aan nationale regels. Die vormen een enorm obstakel voor digitale bedrijven.’

Wat betekent Europa voor jou?Eind mei (de 23ste om precies te zijn) is het weer zover. Dan gaan we naar de stembus om een nieuw Europees Parlement te kiezen. Maar wie zijn onze (kandidaat) europarlementariërs eigenlijk? En hoe denken ze over migratie, werken in Europa, de euro, energie en de macht van China? Forum spreekt de komende maanden 7 (kandidaat-)europarlementariërs, telkens over één thema. Vandaag D66-europarlementariër Sophie in ‘t Veld over technologie. Eerder in deze serie:Esther de Lange (CDA) over rommelhypotheken en zombiebanken,Agnes Jongerius (PvdA) over de arbeidsmarkt en arbeidsmigratie,VVD-kandidaat Malik Azmani over migratie en veiligheiden Bas Eickhout (GroenLinks) over klimaatbeleid.

Waarom lukt het de lidstaten niet om het eens te worden?

‘Omdat iedereen blijft hameren op nationale soevereiniteit. Dat klinkt heel leuk, maar wat betekent nationale soevereiniteit in de wereld van internet? Wat schiet je ermee op tegenover Zuckerberg of tegenover Peking? Het is een holle frase geworden. Laten we nou zorgen dat Europa een sterke speler wordt. Daar zijn we al bijna te laat mee, dus we moeten daar heel snel mee aan de gang.’

‘Laten we nou zorgen dat Europa een sterke speler wordt’

‘Neem de nationale belastingstelsels: daar mag je nóóit wat over zeggen. Maar voor fintech-bedrijven die zich bezig houden met leningen of hypotheken of pensioensparen is dat een groot probleem. Want dat hangt nauw samen met al die fiscale stelsels. Dus kunnen we het daar alstublieft eens een keer over hebben? We zijn verdorie al vijftien jaar aan het bakkeleien over zoiets als een gemeenschappelijke grondslag voor de vennootschapsbelasting. Terwijl ondertussen China en de Verenigde Staten alles opeten.’

Je kunt toch niet verwachten dat landen zomaar alle zeggenschap overdragen aan Europa?

‘Maar die nationale soevereiniteit stelt al weinig meer voor. Neem bijvoorbeeld Ierland waar bedrijven als Apple en Facebook zich hebben gevestigd. Die betalen daar met dank aan het nationale fiscale stelsel praktisch niets aan belastingen. In een mededingingszaak is geoordeeld dat Ierland Apple een belastingkorting heeft gegeven van 13 miljard euro. Dat is illegale staatssteun dus moet Ierland dat bedrag alsnog gaan heffen. Daar is Ierland nota bene tegen in beroep gegaan! Dat is toch niet normaal. Wat is dan de soevereiniteit van een staat? Die is gewoon nul.’

‘We zijn gewoon gekke Henkie in Europa’

Ierland wil die hoofdkantoren behouden, want anders verkassen ze.

‘Ga dan lekker, zou ik tegen die hoofdkantoren zeggen, doei! Dat dreigement van vertrek heb ik al zo vaak gehoord. Maar dat zal nog wel meevallen want Europa is een belangrijke markt. De realiteit is dat EU-landen nu met elkaar concurreren terwijl buitenlandse bedrijven die astronomische bedragen verdienen met ónze persoonsgegevens, dat geld wegsluizen naar de Bahama’s of de VS. Dat is allemaal geld dat we niet kunnen steken in publiek beleid. We zijn gewoon gekke Henkie in Europa.’

‘Stel je gaat naar een mate van harmonisering van de grondslag van de winstbelasting. Dat maakt het alleen maar makkelijker en overzichtelijker voor ondernemers. Er worden wel wat voorzichtige stapjes gezet, maar het vasthouden aan nationale soevereiniteit als een soort mantra blijft een probleem. Uiteindelijk is dat een bedreiging van de welvaart.’

Kan Europa weer voorop lopen als we ons focussen op technologie met Europese waarden?

‘Ja, in principe wel. Europa is altijd voortrekker geweest als het gaat om normen en waarden. Europa loopt ook voorop als het gaat om privacy-normen, al is dat pakket nog verre van compleet. Wij hebben vaak internationaal de norm gezet als het gaat om kwaliteit, voedselveiligheid, arbeidsrechten en dergelijke. Omdát we een grote speler zijn. Maar als we maar 2 tot 3 procent in handen hebben van digitale platformen werkt dat dus niet meer. Dat is de prijs die je betaalt voor die zogenaamde nationale soevereiniteit.’

‘En de noodzaak is groot als je ziet hoe de Chinese overheid omgaat met kunstmatige intelligentie: ze zijn daar volop bezig met burgers bespieden en het gedrag van burgers beïnvloeden. Volgens mij bestaat er in het Chinees niet eens een woord voor privacy. Maar nogmaals: Europa kan alleen normen afdwingen als we gewicht hebben.’

Europa trekt ook relatief weinig geld uit voor innovatie in vergelijking met China en de VS.

‘Ja, maar dat is niet zo raar, want de Europese begroting is eigenlijk een mini-begroting. We hebben het maar over 1 procent van het BBP. En daar gaat dan ook nog een heel groot deel van naar de landbouw. Dus een grotere EU-begroting: ja. Meer geld naar innovatie: ja. En ook inzetten op andere kanalen: ook ja.’

‘Regels zijn misschien lastig, maar een echte ondernemer innoveert daar een weg omheen’

Ondernemers hebben niet alleen maar profijt van de Europese Unie, ze worden af en toe ook gek van alle regeltjes.

‘Natuurlijk zijn er regels die onnodig omslachtig zijn, maar er wordt soms ook wel makkelijk geroepen. Ik neem aan dat ondernemers ook gewoon mensen zijn die prijs stellen op schone lucht en privacy. Regels zijn misschien lastig, maar een echte ondernemer innoveert daar een weg omheen. En als het gaat om privacy: realiseer je dat privacyregels het mogelijk maken om data te verwerken zonder het vertrouwen van gebruikers te verliezen.’

Wie is Sophie in ‘t Veld?Sophie in ‘t Veld(1963) werd geboren in Overijssel en groeide op in Paramaribo, Den Haag en Delft. Na haar studie geschiedenis werkte ze onder meer als freelance vertaler. Haar Europese carrière begon in 1994, als medewerkster van D66-europarlementariër Johanna Boogerd-Quaak. In 2004 ging ze zelf de Europese politiek in. Sindsdien maakt ze zich met name hard voor burgerrechten en privacy. In 2014 werd ze ook gekozen tot vicefractievoorzitter van ALDE, de Europese liberale fractie in het parlement. Onlangs heeft ze zich kandidaat gesteld voor het voorzitterschap van ALDE.

Draaft Europa niet een beetje door met privacy en die hele AVG?

‘Tien jaar geleden kreeg ik van iedere journalist te horen: dat gedoe over privacy, dat vindt toch niemand belangrijk? Nou, die vraag krijg ik nooit meer. En ook bedrijven realiseren zich veel beter wat hun klanten willen. En laten we wel wezen: de AVG was gewoon de opvolger van een wet die al bestond: heel veel dingen die ondernemers nu moeten doen, stonden ook daar al in.’

‘Het is ook niet of we zo’n wet op een achternamiddag even aannemen. Het proces van zo’n AVG duurt 5 jaar. Daar zijn duizenden stakeholders bij betrokken. Er zijn 751 europarlementariërs en 28 lidstaten die daarnaar kijken. Dat betekent niet dat het voor 100 procent van de mensen allemaal goed uitpakt, maar er is heus heel goed over nagedacht en heel goed geluisterd naar bedrijven. En vergeet niet: ook buitenlandse aanbieders moeten zich eraan houden.’

‘Iedere ondernemer die mee wil in de digitale economie moet Europees denken’

Dan zou het ook wel fijn zijn als er overal even goed gehandhaafd werd.

‘Dat is een zorg inderdaad, dus daar zitten we bovenop. De toezichthouders moeten daar veel meer middelen voor krijgen.’

U pleit in feite voor een soort Verenigde Staten van Europa. Waarom moeten ondernemers daar vertrouwen in hebben?

‘Jij noemt het zo. Maar mijn antwoord is: waarom zou je vertrouwen hebben in een land dat gewoon nog te klein is om de mogelijkheden te bieden die je nodig hebt als ondernemer? En ja, dat geldt ook voor het niet-exporterende bedrijfsleven. Iedereen die ernaar streeft om mee te gaan in de digitale economie moet Europees denken.’

EU-campagneVNO-NCW en MKB-Nederland

Bekijkmeer EU-video’svan onze campagne EU: waarde in de wereld op ons Vimeokanaal of ga naar onsstandpuntpagina over de Europese verkiezingenvoor meer informatie.