Michiel Scheffer: 'We moeten onze voorsprong vasthouden'

Met die industriële netwerken halen we de achterstand op grote wereldspelers in?
‘Het probleem is niet onze achterstand, maar dat we onze voorsprong niet vasthouden. China wordt ook goed in die industriële systemen. Neem de markt van omvormers voor zonnepaneleninstallaties. Daarin had Europa zes jaar geleden nog een marktaandeel van 15 procent. Nu is dat nog maar 6 procent. Dat deel is naar grote Chinese spelers gegaan. We waren ook vrij sterk in de warmtekrachtkoppelingsinstallaties, maar nu zie je dat het Zuid-Koreaanse Samsung de markt van die installaties aan het veroveren is. Ik vind dat zorgwekkend: Europa heeft vaak in het begin een sterke positie en raakt die dan kwijt. Daarom moeten we in innovaties blijven investeren en er ook voor zorgen dat die uitgroeien tot nieuwe industrieën.’

Er moet dus geïnvesteerd worden. Hoe gaat u dat doen?
‘Ik zet in op verbinding, dat bedrijven met elkaar samenwerken. En ik zoek thema’s waar we wat aan hebben. In fotonica en semiconductors is Europa heel sterk. Denk ook aan voeding, auto’s, spoorwegmateriaal en vliegtuigen. Er zijn veel sectoren waar Europa of dominant, of nog een heel betekenisvolle productie heeft. We hebben ook Europees afgesproken dat we voorrang geven aan technologie die met klimaatverandering te maken heeft en bij voorkeur naar technologieën die het welzijn van de Europeanen verbeteren.’

In zeven jaar tijd kunt u 10 miljard investeren. Is dat voldoende om verschil te maken in Europa?
‘Dat is niet veel. Ter vergelijking, investeringsmaatschappij Invest-NL heeft ongeveer 2 miljard en dat is alleen voor Nederland. Wij kunnen universitair onderzoek met 2,5 miljoen subsidie ondersteunen en een bedrijf met een investering van maximaal 15 miljoen. We willen ook de kapitaalmarkt verleiden om mee te doen. Echt heel grote aanvragen kunnen wij niet alleen financieren. Dat is lastig, want bijvoorbeeld bij quantum heb je het al snel over veel grotere investeringen van meer dan honderd miljoen euro die nodig zijn. En die willen we nou net níet door de Amerikaanse dollar gelokt zien worden. Gelukkig zien we een paar grote Nederlandse en Franse bedrijven die in staat zijn om van die 15 miljoen 200 miljoen te maken. Er zijn nu 535 bedrijven waar we in investeren.’

Welke sectoren doen het goed bij de aanvragen?
‘We hebben er een paar met enorm potentieel. Onlangs was ik bij Ineratec in Karslruhe. Zij bouwen modulaire installaties om e-fuels, biobrandstoffen, te genereren uit CO2 en waterstof. Die zou je bijvoorbeeld in de haven van Rotterdam of Delfzijl kunnen plaatsen. Ze hebben al 170 miljoen aan investeringen opgehaald, waaronder maar twee van ons. Dat heeft de potentie van miljardenomzet. Of neem Lattice MEDICAL in Lille, dat borstimplantaten van composiet maakt, 3D geprint. Om ook nog een Nederlands voorbeeld te noemen: House of Quantum in Delft, waar vijf bedrijven zitten. Die helpen elkaar ook met bijvoorbeeld aanbevelingsbrieven. Dat willen we graag, dat samenwerken, en zo een ecosysteem opbouwen.’

Amerika heeft toch quantum in handen?
‘Je ziet nu dat een aantal grote spelers in Europa, bijvoorbeeld het rekencentrum van het Franse leger, gaat investeren in high power computing, uit Europa. Dat is echt wel een doorbraak. En ruimtevaart, ook een technologie waar de VS koploper is, vind je in Europa. Onlangs bezocht ik ruimtevaartbedrijven in het Italiaanse Como. Zij willen niet afhankelijk zijn van Amerikaanse lanceercapaciteit om satellieten in de ruimte te krijgen om in Europa de landbouwgronden beter te observeren. Die houding is wel veranderd door de oorlog in Oekraïne, op een aantal terreinen moeten we een minimale productie in Europa hebben. Dus 15 tot 20 procent eigen batterijtechnologie of energieopslag, zoals Elestor in Arnhem. Als je bepaalde dingen niet uit Amerika of China wil hebben, kun je het óf buiten de deur houden, óf het zelf produceren.’

'ik ga niet mee in het verhaal dat minder regels altijd goed is'

Geld is fijn om te hebben, maar zitten niet vooral regels de innovatie in de weg?
‘Bedrijven die ik spreek noemen dat vaak. ‘Jullie zijn toch Europa? Pas de regels dan ook voor ons aan’. Het is wel de opdracht aan de EIC om te identificeren welke belemmeringen er zijn op het gebied van regelgeving. Maar we kijken ook welke regelgeving juist nodig is. Batterijopslag bijvoorbeeld ervaart beperking door regelgeving, maar wordt vooral mogelijk gemaakt door de regelgeving, omdat oude methodes worden afgeschaft. Dus ik ga niet mee in het verhaal dat minder regels altijd goed is. We proberen als EIC wel te kijken waar we kunnen helpen om de regelgeving te stroomlijnen.’

Nederland doet het goed met aanvragen. Verbaast u dat?
‘Innovatie is goed geregeld in Nederland, vooral de start- en scale-upkant. Dat zeiden ze ook tegen mij toen ik deze baan kreeg, dat ze me mede daarom hadden gekozen. Nederlandse bedrijven komen met goed opgezette en samenhangende voorstellen. De kans dat een aanvraag slaagt, is gemiddeld genomen in Europa 7 procent en in Nederland zit dat op 20 procent. Ons land staat op de derde plaats met het aantal aanvragen en tweede met het totaal aan toegekende investeringen. Met een half patent en een licentie kom je er niet, en dat weten ze in Nederland. Het bedrijfsleven is hier ook goed gefinancierd door de provincies. Eind jaren tachtig zijn daar tientallen miljoenen in regionale fondsen gestoken waar we nu de vruchten van plukken. Waar volgens mij nu nog kansen liggen, is op het gebied van landbouwinnovatie. CO2-opslag in de bodem, plantaardige eiwitten, hennepteelt als alternatief, dat soort initiatieven. Daar kan het nieuwe kabinet werk van maken. Want het kost decennia om een goed ecosysteem op te bouwen. Koester dat.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.