Nederland geeft al jaren te weinig geld uit aan defensie. De 2 miljard euro extra waarom minister Jeanine Hennis vraagt, is daarom hard nodig zegt ze. ‘Defensie gaat allang niet alleen meer om de verdediging van Nederlands grondgebied, maar vooral om cyber, energie, grondstoffen en handelslijnen.’
De tijd dat een oorlog die ver weg woedde, geen invloed had op het dagelijks leven in Nederland is voorbij. Dat merk je aan de strijd in het Midden-Oosten, die met aanslagen en de grote stromen aan migranten en de daaropvolgende maatregelen aan de Europese binnengrenzen, ook in Europa te voelen is. De invloed van strategic messaging heeft een nieuw dimensie gegeven aan communicatie rond conflicten. Waren ‘de groene mannetjes’ die in 2014 opdoken in de Oekraïense burgeroorlog bijvoorbeeld nu wel of geen door Rusland gestuurde militairen? Dat geldt ook voor sociale media en aanvallen via internet. Daar hoefde Defensie twintig jaar geleden nauwelijks rekening mee te houden. Het beïnvloedt de wijze waarop het leger optreedt in de strijd tegen bijvoorbeeld ISIS in Irak en Syrië, ziet ook minister van Defensie Jeanine Hennis.
‘Defensie gaat niet meer alleen om de verdediging van Nederlands grondgebied’, stelt Hennis. ‘Het draait nu ook en vooral om grensoverschrijdende netwerken. Cyber, energie, grondstoffen, handelslijnen, ga zo maar door. De verwevenheid tussen de interne en externe veiligheid is enorm. Het onderscheid tussen pure landsverdediging en de bescherming van bijvoorbeeld grootse handelsbelangen wordt steeds diffuser.’
‘Defensie kan niet zonder het bedrijfsleven en andersom’
Het is mede om die reden dat de NAVO eerder dit jaar een waarschuwing liet horen: Nederland geeft veel te weinig uit om zichzelf fatsoenlijk te kunnen verdedigen. De Europese NAVO-landen zitten met gemiddeld 1,43 procent al ver onder de ooit afgesproken norm van 2 procent van het bruto binnenlands product. Nederland zit daar met 1,14 procent (ruim 2,8 miljard euro) al weer sinds jaren onder.
Nederland heeft te weinig geïnvesteerd, gekocht en ontwikkeld, vindt de NAVO. En Hennis is het daar wel mee eens. ‘Ik vind die kritiek zeer terecht’, zegt Hennis. ‘Het is natuurlijk belachelijk te denken dat als ik, bij een gelijk inkomen, bijvoorbeeld 10 euro zou uitgeven en mijn buurman 100, ik even goed beveiligd kan zijn. Op een gegeven moment zegt die buurman: ‘Draag een beetje evenredig bij, alsjeblieft.’ Dus we hebben nogal een gat te overbruggen.’
U heeft er de afgelopen twee jaar zo’n 670 miljoen bijgekregen. Dat is geen 2 miljard.
‘Nee, maar het zijn wel belangrijke stappen voorwaarts. Ik ben daar heel nuchter in hoor. Wat in twintig jaar is afgebroken, repareer je niet zomaar even. En voor alle duidelijkheid: het bijplussen van geld is geen doel op zich. Waar geef je het geld aan uit? Dat is net zo relevant. Maar inderdaad, de afgelopen twee decennia is vergaand bezuinigd, terwijl er tegelijkertijd steeds vaker een beroep op de krijgsmacht werd gedaan, zowel nationaal als internationaal. Op een gegeven moment gaat dat knellen. En niet zo’n heel klein beetje. Ik moest daar laatst aan denken omdat ik thuis een enorme lekkage had. Een leiding onder mijn bad had een jaartje of vijf druppelsgewijs gelekt. Dat merk je heel lang niet en ineens stort je halve plafond naar beneden. Dat is wat met Defensie bijna is gebeurd. Je hoeft dat hele bedrag niet morgen te regelen. We snappen hier ook dat het geld niet aan een soort belastingbomen groeit, dus dat vraagt om een ordentelijk, beheerst en meerjarig proces. Daar kun je prijskaartjes aan hangen. Die ik niet met u ga delen, want daarover worden gesprekken gevoerd met de minister van Financiën. En ik vind gewoon, als bondgenoot heb je je als bondgenoot te gedragen. Dan is om te beginnen het Europees NAVO-gemiddelde logisch.’