Als een onbekende man 50.000 euro eist van een ondernemersechtpaar, besluiten ze toch maar naar de politie te stappen. Want afpersers mogen niet ongestoord hun gang gaan. 'Niemand beseft hoe groot de impact van afpersing is.'
Het ondernemersechtpaar en hun twee kinderen worden 's nachts opgeschrikt als hun busje voor het huis in lichterlaaie staat. Als dat is uitgebrand, staan zij voor een raadsel. Ze houden het er maar op dat het een steenmarter was die zich door de bedrading heeft geknaagd.
Kort daarop krijgt de vrouw 's avonds laat een vaag telefoontje. Iemand wil het mobiele nummer van haar man hebben, die er dan niet is. 'We zouden problemen hebben en hij zou ze wel oplossen. Nu hadden we eerder eens een anonieme brief gekregen met strijdtaal vol spelfouten. Daar hebben we nooit meer iets over gehoord. Dit zou wel zo'n zelfde gek zijn, dachten we.'
Maar de man aan de andere kant belt nog een keer en gaat dan helemaal los: hij weet waar de kinderen op school zitten en dat er een kinderzitje in de auto van de vrouw zit. 'Er werd een megadruk op ons uitgeoefend. Dat vond ik het allervervelendste: je wordt gestalkt en je weet niet door wie. Dan ga je je van alles in je hoofd halen.'
'je gaat je van alles in je hoofd halen'
Zijn vrouw zegt: 'Je kijkt continu achterom. We besloten voortaan alleen nog maar zelf de kinderen van school te halen. Mijn ouders hebben we niet meer thuis op de kinderen laten passen in die periode. Zij wisten van niets en ook de kinderen niet, die waren nog veel te jong daarvoor. Onze oudste dochter, die nu 15 is, hebben we het pas onlangs verteld.'
Aangifte doen
Na weer een telefoontje in de avond besluiten ze aangifte te doen. Dat kan bij een politiebureau in de buurt. Maar dat blijkt gesloten op dat uur. Via de intercom wordt de ondernemer doorverbonden met een ander bureau. 'Sta je daar, in het licht van de ingang, met het volume van de intercom op 10, om aangifte te doen van afpersing. Dat was echt de hel.' De houding van de politie frustreert hem. 'Als ondernemer ben je gewend dingen zelf te regelen. Dat kon nu niet.'
Resultaat is wel dat er een camera bij hun voordeur wordt gehangen. Die kan meteen dienst doen als de afperser kort daarop 's nachts aanbelt bij hun redelijk afgelegen huis. Op de camerabeelden blijken later alleen de schoenen van de afperser te staan. De ondernemer gaat naar beneden, maar doet niet open. Zijn vrouw belt een nummer van de politie voor dit soort situaties, maar daar wordt niet opgenomen. Door de dichte voordeur stelt de ondernemer voor dat de afperser de volgende dag naar een van hun tv-winkels in het oosten van het land komt, om verder te spreken. Die doet dat nog ook. Zij: 'Ik denk dat hij last had van grootheidswaanzin.'
Spannend en bedreigend
De ontmoeting is spannend en ook wel bedreigend. Het personeel weet van niets. Bij de ondernemer gaat dan wel een knop om. 'Ik had nu een gezicht. Van stress ging ik naar strijdvaardigheid: linksom of rechtsom, ik pak je. Nadat hij vertrokken was, heb ik 112 gebeld. Toen veranderde opeens alles. We kregen niet meer met de 'gewone' politie te maken, maar met rechercheurs. Die kwamen bij ons thuis om ons verhaal te checken en de strategie te bespreken. Toen wij ze zo bezig zagen, wilden we allebei wel bij de politie!' Ze begrijpen het ergens wel: 'Voor die rechercheurs waren wij normale burgers, ondernemers die bedreigd werden. Normaal hebben ze te maken met de ene crimineel die door de andere wordt afgeperst.'
'ik had nu een gezicht. Dacht linksom of rechtsom: ik pak je'
De rechercheurs stellen voor om nog een paar keer af te spreken met de afperser op openbare plekken, waarbij de ondernemer afluisterapparatuur draagt en er rechercheurs in burger in de buurt zijn om foto's te nemen. Op basis daarvan komen ze achter de identiteit van de afperser. Het is iemand die in de buurt van een van de winkels woont, gewoon nog bij zijn ouders. Tijdens de rechtszaak zegt hij dat hij op het idee was gekomen door de Porsche en de BMW van het ondernemerspaar; daar valt geld te halen. 'Die Porsche staat sindsdien in de garage.'
Op instructie van de recherche weigert de ondernemer telefonisch om het geëiste bedrag – 50.000 euro – te betalen. De verwachting is dat de afperser en zijn twee handlangers vervolgens 'uit hun pan' gaan, waarna de politie ze kan oppakken. In die spannende eindfase was het ondernemerspaar voor de zekerheid ondergebracht in een safehouse.
De rechtszaak: celstraf
De afperser kreeg anderhalf jaar celstraf. De twee mannen die hem hadden geholpen, hadden hun straf al in voorarrest uitgezeten. 'Ik ben niet naar de rechtszaak geweest, want ik was er klaar mee', zegt de ondernemer. Zijn vrouw: 'Ik ben wél gegaan, uit boosheid over wat hij ons als onschuldigen had aangedaan. Ik vond die anderhalf jaar best veel voor iemand die nog geen strafblad had. Zijn vrijlating na het uitzitten van de straf was nog wel een dingetje, want zou hij wraak willen nemen? Maar volgens de recherche komt het nooit voor dat veroordeelden achteraf nog verhaal gaan halen. In het begin toen ik hem weer tegenkwam in de buurt, ging er wel een golf van angst door me heen.' Hij: 'Ik zeg gewoon 'hoi' als ik hem zie. Om de spanning uit de lucht te halen.'
'Als je geen aangifte doet, raakt Nederland van God los'
Zij zijn het kwijt, de afpersing en de spanning die daarmee samenhing. Maar ze kunnen zich voorstellen dat andere ondernemers er compleet aan onderdoor gaan. Of dat ze gaan betalen om van de druk af te komen. 'Mensen in je omgeving hebben niet door hoe groot de impact van zoiets is. Als je het vertelt, zeggen ze 'dat is heftig' en gaan ze weer over tot de orde van de dag. Er zijn zelfs mensen die met argwaan reageren: waar rook is, is vuur.'
Afpersing moet centraal en professioneel worden aangepakt door de politie, niet door het lokale politiebureau, is de conclusie van hun verhaal. En ondernemers moeten vooral aangifte doen, 'want anders raakt Nederland van God los. Als je gaat betalen, creëer je een voedingsbodem en worden afpersers alleen maar machtiger.'
Op verzoek van het ondernemersechtpaar worden geen namen genoemd in dit verhaal
1 op de 10 ondernemers slachtoffer van afpersingVolgens recent onderzoek is één op de tien ondernemers de afgelopen vijf jaar afgeperst. Het is een 'verborgen delict' omdat de slachtoffers uit schaamte of angst voor de dader vaak geen melding of aangifte willen doen. De Vertrouwenslijn van NL Confidential, een initiatief van onder meer MKB-Nederland en VNO-NCW, roept ondernemers op om (desgewenst anoniem) contact op te nemen als zij worden afgeperst. Zij kunnen daar hun verhaal kwijt en krijgen advies. Bijvoorbeeld dat zij aangifte moeten doen bij de politie. En wat zij vooral niet moeten doen, is betalen.
