Dat deze uitvindingen en innovaties van immigranten zijn, wist je nog niet

Wist je dat een groot deel van de producten die we gebruiken zijn bedacht door ondernemers met een migratieachtergrond? Volgens Amerikaans onderzoek zijn het immigranten die 55 procent van de huidige miljardenbedrijven daar (de zogeheten unicorns) hebben opgezet of hielpen opzetten.

Immigrant founders zouden beter presteren, omdat ze gewend zijn aan het nemen van risico’s, en vanaf het begin af aan al internationaal en groter denken. Met andere woorden: de grote immigratiegolven in de Verenigde Staten hebben het land economisch groot gemaakt. Een paar voorbeelden van uitvindingen en bedrijven ter inspiratie, uit de Verenigde Staten maar ook dichter bij huis.

Coronavaccin

Moderna, maker van een vaccin dat beschermt tegen het coronavirus, is in de Verenigde Staten opgericht door Noubar Afeyan. Zijn ouders zijn Libanese immigranten. ‘Ik denk dat immigratie en innovatie hand in hand gaan. In beide gevallen is het proces hetzelfde: je stapt uit je comfortzone’ zei hij in een interview op hospitalsmagazine.com. In 2022 bedroeg de omzet van het biotechbedrijf 19 miljard US dollar.

Online afspraken

Tope Awotona (1981) staat te boek als de eerste Nigeriaans-Amerikaanse miljardair in de Verenigde Staten. In 2013 richtte hij Calendly op, een softwareprogramma voor online afspraken. Hij gebruikte hiervoor zijn eigen spaargeld, omdat het hem niet lukte durfkapitaal te krijgen. Volgens ondernemerswebsite Inc.! gaat slechts twee procent van het Amerikaanse ‘venture capital’ naar zwarte startup-oprichters. Meer dan 10 miljoen mensen per maand gebruiken Calendly, in 2021 zette het bedrijf ruim dan 100 miljoen dollar om.

Google

Hoe zou ons leven eruitzien zonder Google? Zo vanzelfsprekend was het niet dat mede-oprichter Sergey Brin (1973), geboren in Moskou, later zijn zakenpartner Larry Page zou ontmoeten. Dat dat wel gebeurde kwam omdat Brin’s ouders Rusland in 1979 verlieten vanwege toenemend antisemitisme in het land. Toen op de luchthaven van San Francisco mensen protesteerden tegen het immigratiebeleid van Donald Trump, in 2017, was Brin een van hen: ‘Ik ben hier omdat ik een vluchteling ben.’ Zijn vermogen wordt geschat op 95 miljard dollar.

Telefoon

Even terug in de tijd. Schot Alexander Graham Bell (1847) staat te boek als de uitvinder van de telefoon. Zijn in 1877 opgerichte Bell Telephone Company is de voorloper van het Amerikaanse AT&T: een van ’s werelds grootste telecombedrijven. Bell wordt in het Schotse Edinburg geboren. Wanneer zijn twee broers jong sterven, verhuist het niet zo rijke gezin naar Noord-Amerika, waar Bell een baan als leraar fonetiek en spraak aan doven krijgt. Communicatie blijft hem eindeloos fascineren en leidt tot het maken van de eerste telefoon.

Jeans

Wie had gedacht dat de spijkerbroek, speciaal gemaakt voor goudzoekers in ‘het Wilde Westen’, zou uitgroeien tot een van de meest populaire kledingstukken aller tijden? Geestelijk vader Löb (later: Levi) Strauss vast niet. Deze zoon van een Joods-Duitse stofverkoper ontvluchtte antisemitische sentimenten in Europa, en emigreerde in 1847 naar de Verenigde Staten. Kleermaker Jacob Youphes (later: Davis), een immigrant uit Letland, kwam met het idee om klinknagels op de broeken te zetten ter versteviging. Deze uitvinding liet hij in 1873 samen met Levi Strauss registreren.

Schoenzwikmachine

Schoenen werden betaalbaar voor een veel grotere groep mensen, dankzij de uitvinding van de in Suriname geboren Jan Ernst Matzeliger. De schoenzwikmachine maakt automatisch de bovenschoen vast aan de schoenzool. De uitvinder ervan werd in 1852 geboren als zoon van een ingenieur (en plantage-eigenaar) en een slaaf. Op zijn 19e voer Matzeliger vanuit Paramaribo mee op een Nederlands Koopvaardijschip richting Amerika, en vestigde zich in Philadelphia waar hij het schoenenvak leerde. De uitvinding van Matzeliger legde de basis voor de gemechaniseerde schoenenindustrie.

Kunstnier

Nederland was er nog niet klaar voor, voor dit apparaat dat afvalstoffen en vocht uit het bloed filtert. Artsen in Nederland kijken zeer sceptisch naar de kunstnier van internist Willem Johan Kolff; het gaat te ver buiten de gebaande paden. Kolff promoot zijn uitvinding dan maar in de Verenigde Staten, waar in 1948 de eerste dialyse plaatsvindt. Twee jaar later emigreert Kolff met zijn hele gezin naar de VS, waar hij verder werkt aan een hart-longmachine en een dialysecentrum opzet.

Chips

Dat we lekker met chips en een biertje op de bank kunnen zitten, zou te danken zijn aan George Crum, een kok met Afrikaanse en ‘native American’ roots. Het verhaal gaat dat hij in een restaurant te Saratoga Springs, gebakken aardappels voorzette aan een van de gasten. Die klaagde: te dik, te klef. De geërgerde Crum sneed daarop de aardappels met opzet superdun en frituurde ze in olie. Ze vielen, verrassend, zeer in de smaak. In 1860 opende hij zijn eigen restaurant met als signature appetizer: Saratoga Chips. De rest is geschiedenis.

Online bankieren

Bunq, opgericht in 2012, is de eerste volledig online bank in Nederland. Oprichter Ali Niknam (ook de man achter TransIP en de The Datacenter Group) is geboren in Canada als kind van Iraanse ouders. Het gezin verhuisde terug naar Iran, om vervolgens – Iran voerde toen oorlog met Irak – te emigreren naar Nederland. Niknam was toen zeven jaar. In een interview met het AD zei hij ooit: ‘De vragen die ik mezelf altijd stel, zijn: ‘waarom’ en ‘hoe kan het beter’. Dat is de wereld waarin ik leef.’

Flitsbezorging

Flitsbezorger Gorillas zag in 2020 het levenslicht in Berlijn, aan het begin van de coronapandemie. De startup van de Turkse Kağan Sümer werd binnen een jaar op een waarde van een miljard dollar geschat: een record in de Duitse annalen. Na drie jaar werken als bedrijfsadviseur in Istanbul vertrok Sümer in 2019 naar Berlijn. Dat was voor hem dé stad van Rocket Internet, het bedrijf achter Zalando en Hello Fresh. Gorillas is overgenomen door Getir (het Turkse bedrijf dat naar eigen zeggen de eerste flitsbezorgers ter wereld waren), dat momenteel kampt met forse verliezen.