De aanpak van witwassen schiet te kort. Ondanks de talloze verplichtingen en regels bij poortwachters worden er niet of nauwelijks meer ‘boeven’ gepakt, terwijl bonafide ondernemers steeds meer in hun bedrijfsvoering worden geraakt. Zij hebben te maken met disproportionele regeldruk, belanden soms al snel in het verdachtenbankje en krijgen geen betaalrekening meer. MKB-Nederland en VNO-NCW hebben een actieplan opgesteld om de aanpak drastisch te verbeteren en de negatieve gevolgen voor ondernemers te beperken. Daarin pleiten zij onder meer voor een wettelijk recht op een basis-betaalrekening.
Volgens de ondernemersorganisaties gebeurt het steeds vaker dat bonafide ondernemers geen bankrekening krijgen of de rekening wordt opgezegd omdat ze werkzaam zijn in een ‘hoog-risciocategorie’. De verplichtingen en regels waar banken in het kader van de anti-witwaswetgeving mee te maken hebben, maken hen risicomijdend. ‘We snappen de worsteling bij de bank, maar zonder bankrekening kan een ondernemer helemaal niets meer.’
MKB-Nederland en VNO-NCW willen daarom dat er een wettelijk recht op een werkbare basis-betaalrekening voor ondernemers komt, zoals dat ook in België bestaat. ‘Particulieren kunnen in Nederland niet bankloos zijn, ondernemers wel. Terwijl een bankrekening een essentiële voorwaarde is om te kunnen ondernemen.’
Onvoldoende capaciteit
Het doel van de anti-witwaswetgeving staat buiten kijf, de uitvoering is echter inefficiënt en ineffectief, zo schrijven de ondernemersorganisaties in hun plan dat ze naar de Tweede Kamer hebben gestuurd. Die debatteert deze week over het beleid. ‘De wetgeving leidt tot enorme verplichtingen bij poortwachters zoals banken, notarissen en makelaars. Het houdt tienduizenden slimme mensen bezig die allerlei checks doen, maar met de opbrengst gebeurt vrijwel niets omdat er aan de publieke kant onvoldoende opsporingscapaciteit en-prioriteit is.’
Bonafide ondernemers worden bovenmatig en disproportioneel door dat beleid getroffen, zoals hogere kosten, langere doorlooptijden en sectorale uitsluiting bij (het aanvragen van) financiële diensten en onevenredige en soms tegenstrijdige eisen rond het aannemen van contant geld.
Gericht op risico’s
Volgens MKB-Nederland en VNO-NCW moet het beleid veel meer worden gericht op de echte risico’s; van rule-based naar risk-based. ‘Nederland eist als enige EU-lidstaat dat ook ongebruikelijke transacties worden gemeld in plaats van alleen verdachte transacties. De dreiging van hoge boetes door toezichthouders maakt nu dat poortwachters voorzichtig zijn, en veel méér uitvragen bij klanten dan nodig is.’
Cash limiet
De ondernemersorganisaties pleiten ook voor een limiet voor cashbetalingen tot €3.000. Het kabinet is daar ook voorstander van. ‘Zo’n harde grens zorgt voor meer duidelijkheid en minder regeldruk bij ondernemers, omdat ze normaal gesproken dan geen vragen meer krijgen over de klant en herkomst van het geld, zoals nu bij veel lagere bedragen al gebeurt.’
Nationaal coördinator
Verder moeten er meer mogelijkheden komen voor onderlinge informatiedeling tussen poortwachters en vragen MKB-Nederland en VNO-NCW om de aanstelling van een nationaal coördinator witwassen. ‘Wat nu mist is centrale sturing vanuit de overheid. Zo’n coördinator moet duidelijke prioriteiten stellen en de voortgang bewaken. We hebben nu geen idee hoeveel er in Nederland wordt witgewassen en wat het rendement van alle inspanningen is.’
De ondernemersorganisaties willen samen met de overheid en alle andere betrokken partijen met het actieplan aan de slag.
